Hedy Lamarr, huyền thoại điện ảnh Hollywood, là một trong những câu chuyện cuộc đời kỳ lạ và bi tráng nhất lịch sử. Bà sở hữu nhan sắc được mệnh danh "đẹp nhất thế giới", quyến rũ hàng triệu khán giả, nhưng đồng thời lại là một nhà phát minh thiên tài, người đã đặt nền móng cho các công nghệ không dây hiện đại như Wi-Fi, Bluetooth và GPS. Cuộc đời bà là một hành trình đi tìm sự công nhận, giữa hào quang rực rỡ và những cống hiến thầm lặng, cuối cùng lại kết thúc trong cô độc.
Tuổi trẻ tài sắc vẹn toàn và cuộc hôn nhân bi kịchHedy Lamarr, tên thật là Hedwig Eva Maria Kiesler, sinh năm 1914 tại Vienna, Áo, trong một gia đình Do Thái giàu có. Từ nhỏ, bà đã bộc lộ trí tuệ vượt trội và niềm đam mê với khoa học, được người cha giám đốc ngân hàng khuyến khích khám phá thế giới xung quanh. Tuy nhiên, thay vì theo đuổi con đường học vấn, bà lại sớm bén duyên với nghệ thuật. Ở tuổi 19, bà gây chấn động dư luận châu Âu với vai diễn trong bộ phim Ecstasy (1933), tác phẩm điện ảnh đầu tiên có cảnh khỏa thân. Bộ phim cấm chiếu ở nhiều nơi, nhưng vẻ đẹp táo bạo của Hedy đã khiến bà trở thành tâm điểm.
Hedy Lamarr xinh đẹp, gợi cảm như nữ thần
Thành công sớm đến, nhưng cũng kéo theo bi kịch. Bà kết hôn với Friedrich Mandl, một ông trùm buôn vũ khí người Áo. Cuộc hôn nhân này giống như một "nhà tù vàng". Mandl cực kỳ gia trưởng, kiểm soát mọi hoạt động của bà và buộc bà phải ngừng đóng phim. Ông ta thường đưa bà đến các cuộc gặp gỡ với giới buôn vũ khí và các quan chức Đức Quốc xã, nơi bà vô tình lắng nghe các cuộc thảo luận về công nghệ quân sự. Chính trong những lần đó, bà đã nhen nhóm ý tưởng về việc ứng dụng khoa học để chống lại kẻ thù. Sau 4 năm sống trong ngột ngạt, Hedy đã can đảm lên kế hoạch bỏ trốn khỏi người chồng độc đoán.
Từ Áo đến Hollywood: Đổi đời nhờ vẻ đẹp và trí thông minh khó tinVào năm 1937, lợi dụng một chuyến đi đến London, Hedy đã trốn thoát thành công. Tại đây, bà gặp Louis B. Mayer, ông trùm hãng phim MGM. Nhận thấy tiềm năng của Hedy, Mayer đã ký hợp đồng với bà, đổi tên bà thành Hedy Lamarr để đoạn tuyệt với quá khứ tai tiếng. Hollywood nhanh chóng bị chinh phục bởi nhan sắc của bà. Hedy trở thành một minh tinh hạng A, đóng cặp với những tài tử hàng đầu, và được ca ngợi là “người phụ nữ đẹp nhất thế giới”.
Bộ phim đầu tiên ở Mỹ, Algiers (1938), khiến khán giả say đắm. Hedy Lamarr tiếp tục đóng nhiều tác phẩm nổi tiếng như Boom Town (1940) cùng Clark Gable và Spencer Tracy, White Cargo (1942), Samson and Delilah (1949). Bà được ca tụng, thường xuyên xuất hiện trên bìa tạp chí, trở thành hình mẫu nhan sắc. Người ta thậm chí lấy gương mặt Hedy làm cảm hứng thiết kế cho nàng Bạch Tuyết trong hoạt hình Disney.
Nữ minh tinh tỏa sáng tại Hollywood
Nhưng Hedy không muốn chỉ được nhớ đến bởi nhan sắc. Giữa những giờ nghỉ quay, bà mày mò vẽ sơ đồ, đọc sách kỹ thuật, tháo lắp đồ điện tử trong nhà. Một người bạn thân từng kể: “Trong khi các nữ diễn viên khác soi gương, Hedy lại cắm cúi nghiên cứu thiết bị vô tuyến". Dù đã đạt được danh tiếng và tiền bạc, Hedy vẫn cảm thấy trống rỗng và bị “đóng khung” trong vẻ đẹp của mình. Bà từng nói: “Bất kỳ cô gái nào cũng có thể trở nên quyến rũ. Tất cả những gì bạn phải làm là đứng yên và trông có vẻ ngu ngốc.”
Thời gian rảnh, bà lại dành phần lớn thời gian ở nhà để nghiên cứu và mày mò phát minh. Bà đã xây dựng một phòng thí nghiệm nhỏ tại nhà, nơi bà thử nghiệm các ý tưởng sáng chế của mình. Bà là người đã cải thiện thiết kế đèn giao thông, phát minh viên sủi, nâng cấp đôi cánh cho máy bay Howard Hughes. Nhưng thành tựu quan trọng nhất và ảnh hưởng sâu rộng nhất chắc chắn là phương pháp chuyển đổi tần số - tiền thân của Bluetooth, Wi-Fi và GPS.
Năm 1940, khi Chiến tranh Thế giới thứ hai bùng nổ, Hedy nhận thấy sự yếu kém của ngư lôi điều khiển bằng sóng vô tuyến của quân đội Đồng Minh. Tín hiệu radio dễ dàng bị đối phương chặn và gây nhiễu, khiến ngư lôi chệch hướng. Bà đã nảy ra một ý tưởng đột phá: một hệ thống điều khiển ngư lôi bằng sóng vô tuyến có thể “nhảy” giữa các tần số khác nhau một cách ngẫu nhiên.
Hedy Lamarr đã hợp tác với George Antheil, một nhà soạn nhạc thiên tài. Họ đã cùng nhau tạo ra một thiết bị đồng bộ hóa giữa thiết bị phát và thiết bị nhận, cho phép tín hiệu "nhảy" qua 88 tần số khác nhau một cách ngẫu nhiên, theo một chuỗi lập trình sẵn. Ý tưởng này được lấy cảm hứng từ cuộn giấy đục lỗ của cây đàn piano tự động (pianola). Họ đã nộp bằng sáng chế vào năm 1942 và tặng nó cho Hải quân Mỹ.
Hedy Lamarr đam mê khoa học và đã phát minh ra phương pháp chuyển đổi tần số - tiền thân của Bluetooth, Wi-Fi và GPS.
Phát minh của Hedy và Antheil quá phức tạp và đi trước thời đại, nên đã bị Hải quân Mỹ từ chối sử dụng. Họ cho rằng ý tưởng này không khả thi và thay vào đó, đề nghị Hedy dùng danh tiếng của mình để quyên góp tiền mua trái phiếu chiến tranh. Bà đã làm theo, nhưng những cống hiến khoa học của bà bị lãng quên. Phải đến năm 1962, công nghệ này mới được áp dụng cho một số tàu chiến của Mỹ, nhưng khi đó bằng sáng chế đã hết hạn. Hedy Lamarr không nhận được bất kỳ khoản tiền bản quyền nào.
Và cũng phải đến đến hàng chục năm sau, tài năng của Hedy mới được công nhận nhận. Vào năm 1997, khi bà đã 82 tuổi, Electronic Frontier Foundation (Tổ chức Biên giới Điện tử) vinh danh bà với 2 giải thưởng danh dự cho những thành tựu đã đạt được. Đến năm 2014, tên tuổi của bà được đưa vào Đại sảnh Danh vọng Nhà phát minh Quốc gia.
1 giải thưởng đã được đặt theo tên của nữ minh tinh này, cụ thể là Hedy Lamarr Award for Innovation in Entertainment Technology. Đây là giải thưởng dành cho những người phụ nữ có những phát kiến lớn trong công nghệ và giải trí. Đặc biệt cũng vào năm 2006, châu Âu đã kêu gọi lấy ngày 9/11, ngày sinh của Hedy Lamarr làm "Ngày của các nhà phát minh". Những ghi nhận muộn này phần nào sửa chữa sự bất công trong việc một phụ nữ nghệ sĩ bị đánh giá thấp về trí tuệ trong thời đại của mình.
Sau hàng thập kỷ, tài năng của nữ minh tinh mới được công nhận
Cuộc đời phức tạp, cuối đời lặng lẽ
Bên cạnh tài năng, cuộc đời Hedy Lamarr đầy rắc rối: bà kết hôn 6 lần, có 3 con, và chịu nhiều sóng gió đời tư — từ những mối quan hệ quyền lực đến những cuốn hồi ký gây tranh cãi (bản Ecstasy and Me bị cho là được viết với nhiều chi tiết phóng đại và đã làm tổn hại hình ảnh bà). Trong số đó, đau khổ nhất là mối quan hệ cứ hợp rồi lại tan với nam tài tử Cuốn Theo Chiều Gió - Clark Gable.
Khi bước vào Hollywood, bà đã gặp được nam diễn viên Clark Gable và mê mẩn trước vẻ hào hoa phong nhã của ông. Mặc dù tại thời điểm đó chàng đại úy điển trai Rhett Butler trong bộ phim Cuốn Theo Chiều Gió đang hẹn hò với Claudette Colbert, thế nhưng Hedy Lamarr vẫn sẵn sàng ly hôn và về bên Gable. Ai ngờ rốt cuộc sau đó, Hedy lại không thể giữ được trái tim của tài tử đào hoa này.
Sau thời gian ngắn hẹn hò, Clark Gable đã phũ phàng chia tay với Hedy và kết hôn với nữ minh tinh Carole Lombard. Và để vơi đi nỗi đau bị phản bội, nữ diễn viên đã kết hôn với nhà biên kịch Gene Markey. Thế nhưng đến năm 1942, sau khi Carole Lombard không may qua đời trong 1 vụ tai nạn máy bay, Hedy nhanh chóng ly hôn với người chồng thứ 2 để trở về bên Gable. Thế nhưng Gable vẫn đào hoa như xưa, cứ ở bên Hedy một thời gian ngắn là lại ngoại tình với một nữ diễn viên trẻ đẹp khác. Và cứ thế, mỗi lần bị phản bội là y như rằng "người đẹp nhất thế giới" lại dùng 1 cuộc hôn nhân khác để thay thế. Để rồi các cuộc hôn nhân của Hedy đều bắt nguồn từ những lần chia tay với Clark Gable.
Hedy Lamarr hết hợp rồi tan với Clark Gable
Trong những năm tháng tuổi xế chiều, nữ minh tinh vẫn không thể tìm được về bên tình yêu đích thực, gặp không ít rắc rối về pháp lý với các bên truyền thông và cũng không thể tìm được tác phẩm ưng ý để trở lại màn ảnh. Bà sống cô độc tại Mỹ và qua đời vì bệnh tim, hưởng thọ 85 tuổi.
Cuộc đời của Hedy Lamarr là một lời nhắc nhở rằng trí tuệ và tài năng có thể bị che mờ bởi vẻ đẹp và những định kiến xã hội. Bà là minh chứng cho một người phụ nữ đã sống một cuộc đời hai mặt, vừa chói sáng trên màn ảnh, vừa âm thầm cống hiến cho nhân loại, để lại một di sản khoa học vĩ đại mà chúng ta vẫn đang sử dụng hàng ngày.
Nữ minh tinh này là biểu tượng của sắc đẹp và trí tuệ
