Dữ liệu - “ mạch sống ” của đổi mới sáng tạo
Tại Hội thảo Quốc tế về Kinh tế Dữ liệu với chủ đề “Tư tưởng mới – Chính sách mới – Cơ hội mới” ngày 13/12, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia cho biết, dữ liệu được định giá, được giao dịch, được khai thác để nâng cao năng suất; làm nền tảng cho đổi mới sáng tạo và trí tuệ nhân tạo và đóng góp trực tiếp vào GDP.
Theo Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Bộ Công an đã xây dựng và vận hành nhiều nền tảng dữ liệu cốt lõi (gồm: Cơ sở Dữ liệu Quốc gia về Dân cư, Hệ thống định danh và xác thực điện tử, Hệ thống kết nối, chia sẻ dữ liệu quốc gia, Trung tâm Dữ liệu Quốc gia). Việt Nam lựa chọn bước vào Kỷ nguyên dữ liệu bằng cách xây dựng hệ thống dữ liệu quốc gia hiện đại, an toàn, liên thông. Trung tâm Dữ liệu Quốc gia sẽ tạo lớp dữ liệu tin cậy cho Chính phủ số; cung cấp hạ tầng cho AI (trí tuệ nhân tạo) và dịch vụ số; chuẩn hóa kết nối dữ liệu toàn quốc; góp phần bảo đảm an ninh, an toàn và chủ quyền dữ liệu.
“Bộ Công an không chỉ quản lý dữ liệu ; mà còn là lực lượng kiến tạo hạ tầng, tiêu chuẩn và trật tự vận hành của hệ sinh thái dữ liệu quốc gia - một vai trò đặc biệt quan trọng trong Kỷ nguyên dữ liệu”, Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương cho biết.
Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương - Giám đốc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia cho biết, dữ liệu có thể đóng góp trực tiếp vào GDP.
Theo các đại biểu tại hội thảo, kinh tế dữ liệu không còn là một xu hướng công nghệ, mà đã trở thành kiến trúc hạ tầng mới định hình năng suất, đổi mới sáng tạo và sức mạnh cạnh tranh của các quốc gia trong thập kỷ tới. Tương tự vai trò của năng lượng và tài chính trong các kỷ nguyên phát triển trước đây, dữ liệu đang nổi lên như một nguồn lực chiến lược, có khả năng quyết định vị thế của mỗi quốc gia trong cuộc đua AI, tự động hóa và quản trị hiện đại.
Dữ liệu là “mạch sống” của đổi mới sáng tạo, nền tảng cho năng suất mới, là ngôn ngữ chung của mọi quyết định hiện đại. Nhìn tương lai qua lăng kính dữ liệu chính là cách các quốc gia tiên tiến đang thiết kế mô hình tăng trưởng thế hệ tiếp theo.
Để bước vào cấu trúc kinh tế mới, Việt Nam cần quy hoạch đồng bộ hạ tầng dữ liệu, chuẩn dữ liệu dùng chung, cơ chế chia sẻ an toàn và minh bạch, khung pháp lý hiện đại cho dữ liệu và đặc biệt một đầu mối đủ năng lực dẫn dắt lĩnh vực dữ liệu quốc gia.
Dữ liệu được xem như "dầu mỏ mới"
PGS Ali Al-Dulaimi, Trưởng khoa Công nghệ & Khoa học Máy tính, Trường Đại học Anh Quốc Việt Nam nhận định, dữ liệu được xem là “dầu mỏ mới” - nguồn tài nguyên chiến lược. AI là động cơ tinh luyện giá trị, giúp gia tăng năng suất, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và tạo ra của cải mới cho nền kinh tế. Theo ước tính, quản trị dữ liệu hiệu quả kết hợp AI có thể đóng góp thêm 79 tỷ USD vào GDP của Việt Nam đến năm 2030.
Theo ông Ali Al-Dulaimi, AI tới các lĩnh vực trụ cột như: sản xuất (bảo trì dự đoán, giám sát chất lượng, tối ưu chuỗi cung ứng, giúp giảm 20–30% thời gian hệ thống ngừng hoạt động). Trong nông nghiệp, Al giúp giám sát mùa vụ, dự báo dịch bệnh, tăng 25–40% năng suất và thu nhập cho nông dân, tiếp cận hơn 15 triệu hộ sản xuất nhỏ. Trong đô thị thông minh và dịch vụ công, dữ liệu dự báo giao thông, lũ lụt giúp rút ngắn 15–30% thời gian phản ứng, thúc đẩy Chính phủ số.
Các đại biểu tham gia ký kết Bản ghi nhớ giữa Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia và các trường đại học quốc tế.
Tuy nhiên, dữ liệu cũng đối mặt thách thức như: quyền riêng tư và chủ quyền dữ liệu; thiên lệch và tính công bằng trong các hệ thống AI; nguy cơ phụ thuộc vào nền tảng AI nước ngoài; tác động năng lượng và môi trường từ các mô hình AI quy mô lớn.
Theo GS Muttukrishnan Rajarajan, Ngành Kỹ thuật An ninh & Giám đốc Viện An ninh Mạng, Đại học City St George, Đại học Tổng hợp London, dữ liệu hiện trở thành tài sản kinh tế chiến lược, quyết định hiệu quả vận hành, khả năng đổi mới và tăng trưởng của doanh nghiệp cũng như quốc gia. Thế giới đang bước vào giai đoạn cạnh tranh mới dựa trên dữ liệu, nơi đổi mới sáng tạo, khả năng tương tác và niềm tin sẽ quyết định vị thế quốc gia.
“Với các động lực chuyển đổi mạnh mẽ và chính sách đang hoàn thiện, Việt Nam có cơ hội lớn để tham gia sâu vào chuỗi giá trị dữ liệu toàn cầu nếu ưu tiên đầu tư hạ tầng số, chuẩn hóa quản trị dữ liệu và thúc đẩy hợp tác liên ngành”, ông Muttukrishnan Rajarajan cho biết.
