Hiệp hội Bất động sản TPHCM (HoREA) vừa có văn bản gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Kinh tế - Tài chính Quốc hội cùng nhiều bộ, ngành liên quan, đề xuất giảm 80% tiền sử dụng đất đối với hộ dân tái định cư. Theo đó, giá đất tái định cư chỉ bằng 20% giá đất trong bảng giá đất nhân với hệ số điều chỉnh giá đất, thay vì áp dụng toàn phần như hiện hành.
HoREA cho rằng đây là mức hợp lý, phản ánh đúng khả năng chi trả của người dân, đặc biệt là những hộ bị giải tỏa, mất đất sản xuất hoặc nhà ở nhưng chỉ được bồi thường phần xây dựng.
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA cho rằng phần lớn người dân sống trên và ven kênh rạch không đủ điều kiện được bồi thường đất ở nên số tiền bồi thường nhận được rất ít. Nếu tiếp tục buộc họ nộp hàng trăm triệu đồng tiền sử dụng đất để có sổ đỏ thì điều đó vượt quá khả năng của người dân.
“Chính sách tái định cư cần nhân văn và hài hòa hơn để người dân thực sự an cư, qua đó đẩy nhanh tiến độ di dời 20.000 căn nhà trên và ven kênh rạch giai đoạn 2026 - 2030”, ông Châu nói.
Hiện nay, TPHCM (cũ) vẫn còn hơn 39.600 căn nhà trên và ven 398 tuyến sông, kênh, rạch lớn nhỏ với 65.000 hộ gia đình, tập trung tại các quận 4, 7, 8, Bình Thạnh, Gò Vấp, Bình Tân và TP Thủ Đức (cũ).
HoREA đề xuất giảm 80% tiền sử dụng đất đối với hộ dân tái định cư để đẩy nhanh việc chỉnh trang đô thị. Ảnh: Hữu Huy.
Phần lớn trong hơn 39.600 căn nhà là nhà lụp xụp được dựng tạm bằng gỗ, tôn, diện tích phổ biến từ 20 - 30 m2, thiếu thốn các điều kiện sống, tiện ích tối thiểu và do phần lớn xây dựng lấn chiếm kênh rạch không đủ điều kiện nhận bồi thường về đất ở, chỉ được bồi thường phần chi phí xây dựng công trình nên số tiền được bồi thường rất thấp. Khi được hỗ trợ, tái định cư người dân thường chỉ được bố trí suất tái định cư tối thiểu là căn hộ chung cư tái định cư.
Cũng có những trường hợp được bố trí đất ở tái định cư hoặc nền nhà tái định cư với suất đất ở tái định cư tối thiểu thì việc nộp tiền sử dụng đất để được cấp sổ đỏ cần có chính sách, tính toán hợp tình hợp lý đối với hộ tái định cư là “người yếu thế”.
Ông Lê Hoàng Châu cho rằng, cần nhìn nhận chính sách đất đai không chỉ là vấn đề tài chính mà còn là vấn đề xã hội và nhân đạo. Quan điểm của Đảng và Nhà nước ta rất rõ: Người dân tại nơi tái định cư phải có cuộc sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ.
So sánh với đề xuất của Bộ Tài chính, cho phép hộ gia đình chuyển đất nông nghiệp sang đất ở chỉ phải nộp 30% giá đất trong hạn mức và 50% phần vượt hạn mức, HoREA cho rằng người tái định cư vốn bị thu hồi đất bắt buộc xứng đáng được hỗ trợ hơn. Việc chỉ nộp 20% giá đất sẽ vừa đảm bảo công bằng, vừa giúp đẩy nhanh tiến độ giải phóng mặt bằng cho các dự án hạ tầng trọng điểm.
Theo ông Châu, chính sách này nếu được thông qua sẽ là “chìa khóa” để TPHCM gỡ nút thắt bồi thường, tái định cư, qua đó huy động thêm nguồn lực xã hội cho chỉnh trang đô thị, phục hồi thị trường bất động sản và cải thiện diện mạo TPHCM.
“Khi người dân thấy được sự chia sẻ của Nhà nước, họ sẽ hợp tác. Đó chính là điều kiện tiên quyết để công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng đạt hiệu quả. Còn nếu chính sách cứng nhắc, thiếu linh hoạt thì dự án sẽ chậm tiến độ ”, ông Châu nói.
Ngoài ra, HoREA còn kiến nghị bổ sung quy định thời điểm ký hợp đồng BT cũng là thời điểm xác định giá đất thanh toán cho dự án BT. Theo HoREA, Luật PPP hiện chỉ quy định xác định giá đất tại thời điểm lập dự án hoặc hồ sơ mời thầu, gây khó khăn cho nhiều hợp đồng BT đã ký nhưng chưa được phê duyệt giá đất.
Đề xuất này tương đồng với hướng của UBND TPHCM trong văn bản 3257/UBND-TH vào ngày 27/10, đồng thời kế thừa nguyên tắc của Nghị định 91/2025/NĐ-CP về dự án BT tại Khu đô thị mới Thủ Thiêm - nơi thời điểm xác định giá đất được tính tại thời điểm ký hợp đồng.
