Ba thập kỷ ghi dấu những gương mặt của nhiếp ảnh thế giới
Birgit Kleber sinh sống và làm việc tại Berlin (Đức), được biết đến với phong cách chụp chân dung giàu chiều sâu, mang tính tự sự và triết lý. Từ đầu thập niên 1990, bà bắt đầu thực hiện dự án dài hơi mang tên “Nhiếp ảnh gia” (Photographers) - ghi lại chân dung những đồng nghiệp của mình trong giới nhiếp ảnh.
Khởi đầu tại Berlin, nơi bà sinh ra và trưởng thành, dự án nhanh chóng mở rộng đến những trung tâm nghệ thuật hiện đại quan trọng như Paris và New York. Sau hơn ba mươi năm, bộ sưu tập đã quy tụ hơn 100 bức chân dung - một “tuyển tập ai là ai” trong làng nhiếp ảnh thế giới, với cả những tên tuổi nổi tiếng toàn cầu lẫn những gương mặt âm thầm nhưng không kém phần cuốn hút.
Trong “Nhiếp ảnh gia”, Kleber chỉ sử dụng ảnh đen trắng, ánh sáng tự nhiên và bố cục được dàn dựng cẩn trọng, nhằm hướng sự chú ý vào ánh mắt của nhân vật. Bà tin rằng, ánh mắt là nơi chứa đựng cảm xúc và tâm thế chân thật nhất của con người. Nhiều khoảnh khắc được Kleber ghi lại dường như vượt qua khuôn khổ của thời gian - những biểu cảm thoáng qua được lưu giữ vĩnh viễn trong tĩnh lặng của bức ảnh, biến mỗi tấm chân dung thành một lát cắt tinh tế của lịch sử nhiếp ảnh đương đại.
Nhiếp ảnh gia Birgit Kleber
“Việt - Đức: 20 gương mặt, 20 câu chuyện” - Khi người được nhìn cũng là người quan sát
Cùng với chuỗi “Nhiếp ảnh gia”, triển lãm lần này còn giới thiệu loạt tác phẩm “Việt - Đức: 20 gương mặt, 20 câu chuyện”, được Birgit Kleber thực hiện theo đặt hàng của Viện Goethe, Đại sứ quán Đức và Phòng Công nghiệp & Thương mại Đức tại Việt Nam (AHK).
Bộ ảnh khắc họa 20 cá nhân gốc Việt tại Đức, những người đã khẳng định dấu ấn của mình trong nhiều lĩnh vực khác nhau - từ nghệ thuật, điện ảnh, ẩm thực đến sáng tạo nội dung. Tác phẩm tôn vinh tinh thần kiên cường, bản lĩnh và sự hội nhập của cộng đồng người Việt tại Đức, đồng thời khơi gợi suy ngẫm về bản sắc, di sản và khát vọng vươn lên của con người trong thế giới toàn cầu hóa.
Lấy cảm hứng từ màu cờ của Việt Nam và Đức (đen - đỏ - vàng), Birgit Kleber sử dụng ba gam màu này xuyên suốt trong bộ ảnh, tạo nên một sợi dây thị giác liên kết hai nền văn hóa. Mỗi bức chân dung được hình thành từ sự cộng hưởng giữa nghệ sĩ và nhân vật. Kleber bắt đầu bằng “một thái độ” - một lời mời gọi đối thoại. Nếu lời mời ấy được đón nhận, cuộc trò chuyện giữa hai bên mở ra, và từ đó, chân dung dần được định hình.
Đặt cạnh nhau trong triển lãm, “Nhiếp ảnh gia” có vẻ đại diện cho những người quan sát, trong khi “20 Gương mặt” là những người được quan sát. Nhưng khi đã được ghi lại trong khuôn hình, mọi ranh giới trở nên mờ nhạt - bởi ai cũng vừa là người nhìn, vừa là người được nhìn.
Thông qua cách sắp đặt này, triển lãm mời khán giả suy ngẫm về bản chất của cái nhìn - một chủ đề vượt thời gian trong nghệ thuật và xã hội hiện đại. Câu hỏi mà Birgit Kleber đặt ra vang vọng xuyên suốt không gian trưng bày: “Nhìn và được nhìn - điều đó thực sự có nghĩa là gì? Và làm thế nào để những gương mặt, tiếng nói đa dạng hơn tiếp tục được nhìn thấy, lắng nghe và trân trọng?”
Khai mạc triển lãm và cuộc trò chuyện cùng Uyên Ninh
Sự kiện khai mạc triển lãm “nhìn hay được nhìn” diễn ra vào 15h ngày 5/11/2025 tại khu vực sảnh tầng 3 của Complex 01. Sau đó, vào lúc 16h, khán giả sẽ được tham gia buổi trò chuyện đặc biệt mang tên “Phía sau bức chân dung - Hành trình của Uyên Ninh”, với sự xuất hiện của Uyên Ninh - một trong những gương mặt được khắc họa trong loạt ảnh “20 Gương mặt”.
Uyên Ninh là nhà sáng tạo nội dung nổi tiếng tại Việt Nam và Đức, được biết đến với những video hài hước, sâu sắc về khác biệt văn hóa giữa hai quốc gia. Cô đến Đức từ năm 2019 và nhanh chóng trở thành cầu nối giữa cộng đồng người Việt và người Đức thông qua mạng xã hội. Với hơn 3,5 triệu người theo dõi trên TikTok và Instagram, 3 triệu người đăng ký trên YouTube và hơn 100 triệu lượt xem mỗi tháng, Uyên Ninh là một trong những gương mặt sáng tạo có ảnh hưởng lớn nhất châu Âu. Năm 2023, cô được YouTube vinh danh trong danh sách “Creators on the Rise”.
Uyên Ninh - một nhà sáng tạo nội dung với những video hài hước về những khác biệt văn hóa giữa Việt Nam và Đức
Bên cạnh Uyên Ninh, buổi khai mạc còn có sự tham dự của nhiều gương mặt Việt - Đức tiêu biểu như Ngô Ngọc Đức - nhà làm phim đoạt giải Golden Lola, Nguyễn Hồng Anh - tác giả và đạo diễn phim Saigon Kiss (đoạt giải Phim ngắn xuất sắc nhất tại Hessischen Film und Kinopreis 2025), cùng Khuong Dat Vuong - người sáng lập Monsieur Vuong, nhà hàng Việt đầu tiên tại Berlin.
Birgit Kleber - hành trình 40 năm theo đuổi ngôn ngữ của ánh nhìn
Với hơn bốn thập kỷ sáng tác, Birgit Kleber đã định hình phong cách riêng trong thể loại nhiếp ảnh chân dung đen trắng. Tác phẩm của bà được đánh giá cao nhờ khả năng thể hiện chiều sâu tâm lý nhân vật và sự tinh tế trong việc xử lý ánh sáng, không gian.
Bà đã tổ chức hơn 30 triển lãm cá nhân và hàng chục triển lãm nhóm tại các không gian nghệ thuật danh tiếng như Quỹ Helmut Newton, Bảo tàng Nhiếp ảnh Berlin, Haus am Kleistpark, Alte Feuerwache Berlin, Thư viện Quốc gia Pháp ở Paris, Bảo tàng Phim Đức DFF ở Frankfurt, và Trung tâm Nhiếp ảnh Quốc tế (ICP) New York.
Những bức ảnh của Kleber không chỉ là sự ghi chép về khuôn mặt, mà còn là sự chiêm nghiệm về bản sắc, ánh sáng và nhân tính - nơi khán giả được mời gọi bước vào đối thoại cùng nghệ sĩ và nhân vật, để nhận ra rằng trong mỗi ánh nhìn, ta vừa là người nhìn, vừa là người được nhìn lại.
Từ ngày 5 - 19/1/2025, tại Complex 01 (29 ngách 31 ngõ 167 Tây Sơn, Hà Nội), công chúng yêu nghệ thuật có cơ hội thưởng lãm triển lãm cá nhân “nhìn hay được nhìn” (to look or to be looked at) của nhiếp ảnh gia người Đức Birgit Kleber - một trong những tên tuổi nổi bật của nhiếp ảnh chân dung đương đại. Triển lãm giới thiệu hai chuỗi tác phẩm tiêu biểu trong sự nghiệp hơn 40 năm của bà, đồng thời đặt ra những câu hỏi sâu sắc về mối quan hệ giữa người quan sát và người được quan sát trong nghệ thuật nhiếp ảnh.
