Người luật gia tận tâm và vụ án "chiếc cốc kêu oan"

Cốc bia vô tội

Sau nhiều lần hẹn, tôi cũng có dịp gặp Luật gia Trần Ngọc Bình tại nhà riêng trên đê Trần Khát Chân (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội). Ở tuổi 80, có thể nói ông là hội viên "lão làng" nhất của Hội Luật gia Việt Nam vẫn còn công tác.

Hiện Luật gia Bình đảm nhiệm cương vị Chi hội trưởng Trung tâm tư vấn pháp luật Thăng Long (trực thuộc Hội Luật gia Việt Nam). Hằng ngày, ông vẫn miệt mài nghiên cứu tài liệu, cập nhật kiến thức pháp luật và sẵn sàng đồng hành cũng người dân trên con đường bảo vệ công lý.

Với thâm niên công tác lâu năm, ông có muôn vàn câu chuyện pháp lý từ dân sự đến hình sự. Và, trong rất nhiều câu chuyện nghề mà ông kể, tôi đặc biệt ấn tượng với một vụ án oan mà Luật gia Bình đã tham gia trợ giúp pháp lý. "Chiếc cốc kêu oan" là cụm từ mà tôi dùng để gọi tên vụ án đó và ông cũng gật gù tán hưởng.

Hàng ngày, Luật gia Trần Ngọc Bình vẫn miệt lại học tập, cập nhật kiến thức pháp luật mới để sẵng sàng giúp đỡ người dân.

Chuyện xảy ra cũng không lâu, nên luật gia Bình còn nhớ rất rõ, đó là vào giữa năm 2023, một người mẹ tên Nguyễn Thị Thìn đã lặn lội từ Bình Thuận ra Trung tâm tư vấn pháp luật Thăng Long của ông để kêu oan. 

Người được kêu oan là con trai của bà, vốn là người con có hiếu, luôn chấp hành quy định pháp luật và luôn có thành tích xuất sắc trong công tác. Thế nhưng, chỉ sau một bữa nhậu "đầy uẩn khúc", người con lại trở thành bị cáo.

Qua 2 phiên toà sơ thẩm và phúc thẩm, người con trai bị tuyên 6 năm tù về tội Cố ý gây thương tích. Qua 2 lần tuyên án, chứng tỏ các cấp toà cũng có căn cứ của họ và chắc chắn hồ sơ vụ án từ các cơ quan điều tra, tố tụng cũng được xác minh. Do đó, để nói người bị oan có thể là người mẹ đã quá thương con.

Thế nhưng, gạt bỏ suy nghĩ thoáng qua đó, ông Bình cần mẫn hỏi han, cũng như yêu cầu người mẹ cung cấp chứng cứ có thể đưa ra. Tiếp đó, ông bắt tay nghiên cứu hồ sơ vụ án. Với kinh nghiệm hơn 30 năm công tác trong lĩnh vực tư pháp, ông Bình nhận ra nhiều điểm bất thường. Trong đó, đáng chú ý chính là cốc bia, hung khí của vụ án.

Theo nội dung kết luận, con trai bà sau khi cùng nhóm đồng nghiệp ăn nhậu đã đứng ra thanh toán. Tuy nhiên, do không đủ tiền nên cậu ta có gọi thêm đồng nghiệp vào trả cùng. Sau đó, con trai bà tỏ ra bực tức rồi chửi bới mọi người rồi dùng cốc bia đập mạnh xuống bàn. 

Khi một đồng nghiệp tên Vũ lên tiếng trách móc, thì con trai bà lao vào xô xát. Tiếp đó, cậu ta lại dùng cốc bia ném vào mặt Vũ khiến người này ngã đập đầu xuống đất. Kết quả giám định Vũ bị thương tích tới 44%.

Chiếc cốc bia được thu giữ trong biên bản như hung khí của vụ án. Ngờ đâu, chính "tang vật" này lại được Luật gia Bình biến thành "nhân chứng" trong vụ án. "Ngay tình tiết về chiếc cốc đã cho thấy hồ sơ vụ án rất vô lý.

Cụ thể, qua lần bị đập xuống bàn rồi ném vào mặt người khác nhưng chiếc cốc không bị vỡ và được thu giữ", Luật gia Bình kể lại và cho biết, từ chi tiết vô lý, đó ông đã tìm hiểu và xác minh được không có vụ xô xát, không có cốc bia nào bị ném như vậy.

Tiếp tục đi sâu vụ án thì sự thật dẫn dần hé lộ, các tình tiết khác cũng đều cố ý bị tạo dựng trong hồ sợ vụ án nhằm vu oan cho cậu thanh niên. Với các chứng cứ có được, Trung tâm đã có đơn Giám đốc thẩm, đề nghị điều tra xem xét lại toàn bộ bản án, vụ án.

Việc "lật lại" vụ án đã giúp người con trai được giải oai, khôi phục lại toàn bộ chức vụ. Vụ án được mở rộng sau đó cũng "đẩy" một loạt cán bộ điều tra vào đường lao lý vì tội Làm sai lệch hồ sơ. 

"Chữ tài liền với chữ tai một vần", về sau nguyên nhân sâu xa được biết, chính những thành thành tích nổi bật của cậu con trai là một trong những nguyên nhân gây nên sự đố kỵ, dẫn đến ý muốn hãm hại cậu của một số đồng nghiệp.

"Thượng tôn pháp luật" phải đặt lên hàng đầu

Chia sẻ thêm về nghề "tư vấn pháp luật và trợ giúp pháp lý", Luật gia Bình cho biết, ông gắn bó với Trung tâm Tư vấn pháp luật hơn 30 năm và tham gia vào rất nhiều các vụ án dân sự, hình sự hay tư vấn pháp luật miễn phí cho người dân. Dù đảm nhận việc gì, ông cũng luôn quan niệm "thượng tôn pháp luật" phải đặt lên hàng đầu.

"Công việc tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý là một nghề thiêng liêng", vị luật gia 80 tuổi nói với giọng đầy tự hào. Ông bộc bạch, người làm nghề tư vấn phải giữ được cái tâm trong sáng, nhìn nhận sự sự việc thật khách quan và giữ vững tinh thần bảo vệ lẽ phải, bảo vệ công lý.

những bức thư người dân cảm ơn Trung tâm tư vấn pháp luật Thăng Long (trực thuộc Hội Luật gia Việt Nam) được Luật gia Bình gìn giữ như báu vật.

Vị luật gia tâm sự, rất nhiều lần người dân tìm đến trung tâm nhờ ông trợ giúp, họ sẵn sàng "xuống tiền" để ông lo liệu. Tuy nhiên, những trường hợp đó, sau khi nguyên cứu hồ sơ ông đều phân tích tường tận để người dân hiểu ra rằng: Việc kiện cáo đó là không có căn cứ và sẽ chỉ làm thời gian, công sức của người dân.

"Tôi hiểu rằng, để họ dễ dàng nghe theo mình ngay là không hề dễ dàng vì họ cho rằng lợi ích của bản thân bị đe doạ nên thường có tâm lý "còn nước còn tát" nên sẽ tìm "mọi cửa" để gỡ. Lúc đó, chỉ còn cái tâm với nghề cùng với việc gạt bỏ hoàn toàn lợi ích vật chất ra khỏi quá trình nghiên cứu hồ sơ và tư vấn, thì lúc đó tấm lòng của vị luật gia sẽ được người dân cảm nhận", ông Bình nói.

Do đó, bản thân ông luôn quan niệm không bao giờ vì lợi trước mắt mà đánh mất đi giá trị thiêng liêng của nghề, cũng như nhân cách và uy tín của bản thân. Với ông, những lời cảm ơn chân thành, những lá thư cảm ơn được người dân gửi tới mới là vô giá. Tất cả đều được ông cẩn thận gìn giữ bao năm. 

Vị luật gia cũng khẳng khái: "Năm nay tròn 80 tuổi với thâm niên gần 40 năm công tác trong ngành Tư pháp và Hội Luật gia, tôi luôn tự hào bản thân luôn giữ được cái tâm trong sáng".

Với những thành tích và đạo đức nghề nghiệp trong công tác, Luật gia Trần Ngọc Bình vinh dự được nhận Huy chương Vì sự nghiệp Hội Luật gia Việt Nam và Huy chương Vì sự nghiệp Tư pháp Việt Nam.