Kỳ bí giếng không đáy tại ngôi đền giữ báu vật của Vua Hàm Nghi

Nước giếng đổi màu theo mùa

"Giếng không đáy" là cái tên mà người dân tại thôn Phú Thành (xã Phú Gia, huyện Hương Khê, tỉnh Hà Tĩnh) đặt cho giếng nước nằm ngay giữa ngôi đền Trầm Lâm. Đến tận ngày nay, những người già nhất ở địa phương này cũng không biết giếng nước có từ bao giờ. Chỉ biết rằng, quanh năm giếng chỉ giữ nguyên một mực nước không dâng, không cạn, đổi màu theo mùa. Và, những câu chuyện huyền bí về giếng thiêng thì già trẻ, lớn bé, hầu như người nào cũng rõ.

Giếng thiêng tọa ngay giữa đền Trầm Lâm.

Đền Trầm Lâm (còn gọi là miếu Trăm Năm) tọa lạc ở thôn Phú Thành. Ngôi đền hiện đang giữ những báu vật do vua Hàm Nghi ban tặng.

Ông Trịnh Văn Lợi (SN 1967, thôn Phú Hồ, xã Phú Gia) người trông coi đền Trầm Lâm cho chúng tôi biết, giếng nước tại đền có 3 màu đổi theo mùa: Mùa hè nước chuyển màu xanh ngọc, mùa xuân và mùa thu nước có màu vàng, đến tháng Chạp nước chuyển thành màu trắng đục như nước gạo. Điều đặc biệt, giếng quanh năm giữ nguyên một mực nước, không cạn cũng không dâng dù cho hạn hán hay lũ lụt. Sự kỳ bí của chiếc giếng khiến cho bà con dân làng tin vào những điều linh thiêng tại ngôi đền này.

Ông Lợi cho hay, giếng nước giữa đền có những điều kỳ bí, linh thiêng không thể giải mã.

Bà Phan Thị Hoa (SN 1968, vợ của ông Lợi) cho hay, mỗi khi đau ốm, người dân trong thôn lại đến đền Trầm Lâm thắp hương, xin một bát nước dưới giếng để uống. "Đặc biệt, từ xa xưa đến nay không ai dám dùng nước giếng để rửa tay hay làm bất cứ một việc gì khác. Giếng nước được người dân gìn giữ, tôn thờ với lòng thành kính nhất", bà Hoa nói.

Theo quan sát, giếng có rất nhiều loài cá sinh sống, thậm chí có cả những loài rùa tự nhiên. Ông Lợi cho hay, vào những ngày lễ người dân thường mang cá đến đây để phóng sinh, còn rùa thì không biết có từ bao giờ, sinh sôi nảy nở thành đàn sinh sống dưới đáy giếng. Hàng ngày, ông đều gọi chúng lên bờ để cho ăn. Mỗi lần như thế, từng đàn cá, rùa dưới đáy giếng lại ngoi lên bờ ăn thỏa thích.

Dưới giếng, có rất nhiều rùa tự nhiên sinh sống không biết từ bao giờ.

Theo cụ Phan Hùng Vỹ, người hiện giữ chức vụ Cố đạo chủ trông coi bảo vật Vua Hàm Nghi tại đền Trầm Lâm, trải qua bao trận hạn hán, nhưng giếng nước đền Trầm Lâm không bao giờ cạn.

Có một số giả thuyết cho rằng, giếng này có đáy thông với con sông Tiêm ở gần đó. Bằng chứng là có người khắc dấu lên quả bưởi và thả xuống giếng. Ít lâu sau, họ tìm thấy chính quả bưởi này trôi trên dòng sông Tiêm. Tuy nhiên, đến nay chuyện không đáy của giếng nước đền Trầm Lâm vẫn mãi chỉ là truyền thuyết.

Báu vật vua ban

Không những nổi tiếng về giếng thần không đáy, bản thân đền Trầm Lâm cũng ẩn chứa nhiều câu chuyện ly kỳ, về những báu vật được Vua Hàm Nghi ngự ban từ hàng trăm năm trước.

Theo sử sách ghi lại, năm 1885, Kinh thành Huế thất thủ. Phụ chính đại thần Tôn Thất Thuyết đưa Vua Hàm Nghi (lúc ấy mới 14 tuổi) chạy ra vùng núi phía Bắc lánh nạn. Khi đến rừng núi Phú Gia, Vua Hàm Nghi dừng chân lập căn cứ địa và ban hịch Cần Vương lần hai, kêu gọi nhân dân chống giặc Pháp. Một đêm không trăng, trời thanh tịnh, khi vua đang yên giấc thì mơ gặp một tiên nữ đẹp tuyệt trần, mặc trang phục màu xanh, cưỡi mây đến trước mặt nhà vua và nói: "Bọn bạch quỷ đang đưa quân vây ráp. Nhà vua cần phải định liệu". Khi bừng tỉnh, vua lập tức triệu quần thần cùng bô lão trong vùng hỏi chuyện và được biết, ngài vừa gặp Thánh Mẫu đền Trầm Lâm. Sau đó, nhà vua liền làm lễ tạ ơn và sắc phong cho các vị thần được thờ ở đền", cụ Vỹ kể.

Hai con voi bằng vàng, một con nặng 27 đồng cân và 17 đồng cân là một trong những báu vật linh thiêng được cất giữ tại đền Trầm Lâm.

Cũng trong đêm đó, nhà vua trao tặng dân làng Phú Gia những vật phẩm quý giá, gồm 2 con voi bằng vàng, 1 con voi bằng đồng, 2 thanh bảo kiếm và nhiều báu vật khác để cảm ơn công lao phò vua. "Trao xong, vua cùng quần thần lập tức lên ngựa đi ngay vào tỉnh Quảng Bình. Đến rạng sáng, khi vua vừa đi khỏi thì giặc Pháp đã kéo tới lùng sục", cụ Vỹ nói.

Sau khi nhà vua rời đi, tin đồn về những báu vật khiến không ít kẻ xấu luôn tìm cách tiếp cận để đánh cắp. Tuy nhiên, những kẻ này đều có kết cục bi thảm. Chính vì thế, những báu vật này mỗi năm chỉ xuất hiện một lần vào ngày lễ rước sắc phong của Vua Hàm Nghi. Người dân Phú Gia quan niệm, năm nào Cố đạo chủ canh giữ, bảo vệ tốt báu vật vua ban thì năm đó dân chúng làm ăn thuận hòa, ấm no và gặp nhiều điều may mắn.

Hàng ngày, khu vực đền được quét dọn sạch sẽ, giữ gìn sự linh thiêng.

Theo phong tục của dân làng, vào ngày mùng 7 tháng Giêng hàng năm, người dân và các cụ cao niên trong làng tổ chức lễ Hạ Keo xin thần linh chứng giám, chọn Cố đạo chủ mới. Một nhiệm kỳ Cố đạo chủ là 2 năm. Việc tuyển Cố đạo chủ cũng rất khắt khe. Đó là người có đạo đức, liêm khiết, cẩn trọng, am hiểu tế tự, gia đình hòa thuận, được người dân tín nhiệm, phải sống thọ cả ông và bà. Trải qua hơn một thế kỷ, đến nay, xã Phú Gia đã có hơn 50 vị cao niên được tín trọng trao chức Cố đạo chủ.