Trong bối cảnh vật giá leo thang, mức lương trung bình không theo kịp chi tiêu, tiết kiệm mỗi tháng là một bài toán không dễ giải đối với nhiều người trẻ. Không ít người thậm chí rơi vào cảnh "vừa lĩnh lương đã cạn ví", dù chưa gặp sự cố hay chi tiêu đột biến nào.
Tôi cũng từng như vậy: thu nhập ổn định, nhưng tài khoản thường xuyên báo động đỏ vào tuần cuối cùng của tháng. Chỉ đến khi tự đặt cho mình một mục tiêu cụ thể – tiết kiệm 5 triệu đồng/tháng – tôi mới dần thay đổi tư duy tài chính. Dưới đây là những bài học thực tế, điều mà tôi ước giá như mình biết sớm hơn, để có thể chủ động tài chính ngay từ những tháng đầu đi làm.
1. Tiết kiệm không phải là phần còn lại sau chi tiêu
Quan niệm phổ biến ở nhiều người là: "Tháng này chi tiêu xong, còn dư bao nhiêu sẽ để dành." Tuy nhiên, thực tế cho thấy cách làm này thường dẫn đến việc... không dư được đồng nào.
Khi thay đổi tư duy và thực hành nguyên tắc "trả cho bản thân trước tiên", tôi bắt đầu chuyển ngay 5 triệu đồng vào tài khoản tiết kiệm ngay khi vừa nhận lương. Khoản tiền này được coi như "không tồn tại" để tránh sa đà chi tiêu theo cảm xúc. Điều kỳ diệu là, khi buộc bản thân sống với phần tiền còn lại, tôi lại thấy mình vẫn xoay sở ổn, thậm chí còn hiệu quả hơn.
Bài học: Tiết kiệm nên là một khoản cố định, không phải phần dư thừa may mắn còn lại sau tiêu dùng.
Ảnh minh hoạ
2. Ghi chép chi tiêu là hành động nhỏ nhưng mang lại hiệu quả lớn
Trước đây, tôi không có thói quen ghi lại các khoản chi tiêu hàng ngày. Mọi thứ chỉ dừng ở cảm giác "chắc tiêu cũng không nhiều". Nhưng khi thử sử dụng các ứng dụng quản lý tài chính cá nhân, tôi phát hiện nhiều "lỗ thủng ngân sách" không ngờ tới: tiền ăn vặt, cà phê, các khoản mua sắm lặt vặt... mỗi tháng cộng lại lên đến vài triệu đồng.
Việc ghi chép giúp tôi nhìn lại hành vi tiêu dùng của bản thân một cách khách quan, từ đó có điều chỉnh phù hợp và hiệu quả hơn.
Bài học: Nếu không biết tiền đang đi đâu, bạn sẽ rất khó biết mình nên tiết kiệm từ đâu.
3. Trì hoãn quyết định mua sắm – một cách kiểm soát cảm xúc tài chính
Nhiều lần tôi từng chi tiền cho những món đồ không thực sự cần thiết, chỉ vì cảm giác thích nhất thời. Một phương pháp đơn giản đã giúp tôi giảm thiểu tình trạng này: trì hoãn việc mua sắm trong 24–48 giờ.
Hầu hết các sản phẩm từng khiến tôi "mê mệt" đều trở nên kém hấp dẫn sau vài ngày suy nghĩ. Việc trì hoãn này giúp loại bỏ yếu tố cảm xúc ra khỏi quyết định tài chính, đồng thời giúp tôi tiết kiệm được đáng kể các khoản chi không cần thiết.
Bài học: Không phải mọi ham muốn chi tiêu đều cần được thoả mãn ngay lập tức.
4. Hạn chế chi tiêu không kiểm soát cho các khoản nhỏ
Một trong những "kẻ thù" lớn nhất của việc tiết kiệm chính là các khoản chi nhỏ nhưng tần suất cao, như ăn vặt, đồ uống, dịch vụ tiện lợi. Ví dụ, một lần ghé cửa hàng tiện lợi chỉ để mua nước nhưng lại mua thêm vài món ăn nhẹ có thể khiến hoá đơn tăng gấp đôi, gấp ba so với dự kiến.
Tôi đã thử giới hạn bản thân trong một mức ngân sách cụ thể mỗi tuần cho những khoản chi như vậy – ví dụ, không quá 200.000 đồng/tuần. Cách làm này tuy đơn giản nhưng tạo ra hiệu quả tích luỹ rõ rệt sau vài tháng.
Bài học: Những khoản chi nhỏ cũng có thể trở thành áp lực tài chính lớn nếu không được kiểm soát.
5. Tìm kiếm niềm vui không gắn liền với chi tiêu
Từng có thời điểm tôi tin rằng giải trí phải đi cùng với chi tiền – như đi xem phim, ăn uống ngoài hàng, hoặc mua sắm để "xả stress". Tuy nhiên, khi bắt đầu hành trình tiết kiệm, tôi buộc phải tìm những hình thức giải trí khác ít tốn kém hơn: đọc sách, nấu ăn tại nhà, đạp xe cuối tuần, gặp gỡ bạn bè tại công viên...
Dần dần, tôi nhận ra niềm vui không nhất thiết phải trả giá bằng tiền bạc, mà đôi khi chỉ cần một chút sáng tạo và thay đổi thói quen.
Bài học: Hạnh phúc và tiết kiệm không phải là hai khái niệm đối lập.
Ảnh minh hoạ
6. Có mục tiêu rõ ràng để tiết kiệm trở nên có ý nghĩa
Tiết kiệm không có mục tiêu cụ thể rất dễ trở thành hành vi bị trì hoãn hoặc bỏ cuộc giữa chừng. Khi tôi đặt ra mục tiêu rõ ràng – như tích luỹ 60 triệu đồng trong vòng 1 năm để đi du lịch nước ngoài hoặc mua vàng tích sản – động lực tiết kiệm trở nên rõ ràng hơn, mạnh mẽ hơn.
Tôi thậm chí dán ảnh mục tiêu ở góc bàn làm việc, biến nó thành lời nhắc nhở mỗi ngày.
Bài học: Mục tiêu cụ thể chính là "kim chỉ nam" giúp hành trình tiết kiệm đi đúng hướng.
Kết luận
Tiết kiệm 5 triệu đồng mỗi tháng không phải là điều dễ dàng, nhưng hoàn toàn khả thi nếu bạn thay đổi một vài thói quen cũ và tư duy lại cách sử dụng tiền bạc. Điều quan trọng không phải là mức thu nhập bao nhiêu, mà là bạn có thực sự kiểm soát được dòng tiền của mình hay không.
Bắt đầu từ việc nhỏ – ghi chép chi tiêu, trì hoãn mua sắm, thiết lập ngân sách – bạn sẽ dần hình thành một lối sống tài chính kỷ luật, tích cực và bền vững. Và khi nhìn lại sau 6 tháng, 1 năm, bạn sẽ cảm thấy biết ơn chính mình vì đã bắt đầu từ hôm nay.