Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, kiểm toán công đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải đổi mới để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về minh bạch, trách nhiệm giải trình và hiệu quả trong quản lý tài chính công.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Bùi Quốc Dũng, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước khẳng định, chuyển đổi số là xu thế tất yếu trong lĩnh vực kiểm toán công. Các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và tự động hóa đang tạo ra những thay đổi mang tính bước ngoặt, giúp nâng cao hiệu quả, độ chính xác và tính minh bạch trong hoạt động kiểm toán.
Theo Phó Tổng Kiểm toán nhà nước, Việt Nam có đầy đủ điều kiện để bắt nhịp xu thế này, thậm chí có thể trở thành hình mẫu trong khu vực nếu có chiến lược phù hợp và hành động quyết liệt.
"Nếu biết tận dụng thời cơ, Việt Nam có thể đi tắt, đón đầu nhiều xu hướng mới để nâng cao chất lượng, hiệu quả kiểm toán công. Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành một hình mẫu về ứng dụng công nghệ trong kiểm toán ở khu vực nếu có chiến lược đúng đắn và hành động quyết liệt ngay từ bây giờ", ông Dũng nhấn mạnh.
Ông Bùi Quốc Dũng, Phó Tổng Kiểm toán nhà nước
Ông Dũng cho biết, chuyển đổi số trong kiểm toán không chỉ đơn thuần là đầu tư máy móc, phần mềm, mà còn là đổi mới tư duy và cách làm. Việc Kiểm toán nhà nước bước đầu triển khai ứng dụng AI trong thực tiễn đã và đang mang lại tín hiệu tích cực, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ trong đổi mới, hiện đại hóa hoạt động kiểm toán, nâng cao hiệu quả và tính minh bạch trong quản lý tài chính công.
Chia sẻ tại hội thảo, ông Tô Quốc Hưng, Giám đốc quốc gia ACCA Việt Nam, nhấn mạnh: "Trong bối cảnh thế giới chuyển mình mạnh mẽ, quản trị tài chính công và kiểm toán công cũng đang chứng kiến những xu hướng mới mang tính cách mạng. Nổi bật nhất là việc ứng dụng công nghệ hiện đại và trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý và kiểm toán."
Ông Hưng cũng khẳng định cam kết của ACCA trong việc hỗ trợ hệ sinh thái tài chính công của Việt Nam thông qua giáo dục chuyên môn, đối thoại chính sách và hợp tác quốc tế.
Việc ứng dụng AI và Big Data trong kiểm toán công đã được nhiều quốc gia tiên tiến triển khai, mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc phát hiện sai phạm và nâng cao hiệu quả quản lý tài chính công.
Tại hội thảo, ông Mike Suffield, Giám đốc Chính sách & Nghiên cứu Chuyên sâu của ACCA, chia sẻ kinh nghiệm từ Vương quốc Anh: "Kiểm toán công ngày nay không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ. Mục tiêu lớn hơn là đảm bảo rằng nguồn lực công mang lại giá trị lâu dài. Bằng cách ứng dụng công nghệ, tăng cường năng lực thể chế và duy trì các chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp, ngành kiểm toán Việt Nam có thể đóng vai trò dẫn dắt trong xây dựng tài chính công bền vững."
Việt Nam hướng tới bước chuyển mình chiến lược trong quản lý tài chính công
Tại Việt Nam, việc ứng dụng công nghệ trong kiểm toán cũng đang được đẩy mạnh. Ông Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, cho biết: "Chúng ta đang chứng kiến sự bùng nổ của dữ liệu số. Các hệ thống ERP, nền tảng thanh toán điện tử, và giao dịch thương mại điện tử tạo ra hàng tỷ giao dịch mỗi ngày, vượt xa khả năng xử lý thủ công. Việc lấy mẫu ngẫu nhiên, vốn là chuẩn mực, nay lại có nguy cơ bỏ sót những sai phạm trọng yếu ẩn sâu trong 'biển dữ liệu'. Điều này đòi hỏi kiểm toán phải chuyển từ mô hình chọn mẫu sang phân tích toàn diện, nơi AI và học máy trở thành trợ thủ đắc lực".
Ông Bùi Hoàng Phương, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ
Cũng tại hội thảo, các đại biểu cũng được nghe chia sẻ về kinh nghiệm ứng dụng công nghệ trong kiểm toán từ các quốc gia khác. Trong đó, ông Shantanu Chakraborty, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB) tại Việt Nam, đã phân tích vai trò then chốt của quản trị tài chính công trong thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững. Cùng với đó, bà Sha Wen, Cố vấn Thường trú của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), góp phần làm rõ cách công nghệ và kiểm toán công phối hợp để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả trong quản lý tài chính công.
Ông Đàm Xuân Lâm, Phó Tổng Giám đốc phụ trách Văn phòng Hà Nội, Bộ phận Kiểm toán, KPMG Việt Nam, cho biết: "Nghiên cứu của KPMG khẳng định AI không chỉ là một trào lưu nhất thời mà mang tầm quan trọng chiến lược. Hiện tại, gần ba phần tư doanh nghiệp đã sử dụng AI trong báo cáo tài chính, và con số này được dự kiến sẽ tăng vọt lên 99% trong vòng ba năm tới."
Ông Lâm cũng chia sẻ về các ứng dụng AI mà KPMG đang triển khai, như AI Transaction Scoring và KPMG Clara AI Chat, giúp kiểm toán viên kiểm tra 100% giao dịch thay vì chỉ chọn mẫu, đồng thời hỗ trợ phân tích tài liệu phức tạp và phát hiện rủi ro tiềm ẩn trong quy trình.
Để đạt được mục tiêu hiện đại hóa ngành kiểm toán công, các đại biểu tại hội thảo đã đưa ra nhiều khuyến nghị cụ thể. Ông Bùi Hoàng Phương đề xuất: "Xây dựng hạ tầng dữ liệu: Dữ liệu là 'nguyên liệu thô' của kiểm toán số. Cần thiết lập hệ sinh thái dữ liệu tập trung, kết nối thông tin từ Kho bạc, hệ thống ngân sách, mua sắm công, và doanh nghiệp nhà nước. Việc chuẩn hóa định dạng và giao thức chia sẻ dữ liệu sẽ tạo nền tảng cho kiểm toán xuyên suốt (end-to-end auditing)."
Ngoài ra, việc đào tạo nguồn nhân lực số và thể chế hóa chuẩn mực kiểm toán số cũng được nhấn mạnh. "Thành công trong chuyển đổi số không chỉ phụ thuộc vào công nghệ mà còn vào con người, quy trình và văn hóa. Ngành kiểm toán cần đầu tư vào việc phát triển nhân tài số, tái cấu trúc quy trình để tận dụng tối đa công nghệ, và xây dựng văn hóa đổi mới và học tập liên tục," ông Phương chia sẻ thêm.
Phiên thảo luận "Chia sẻ kinh nghiệm & thực tiễn Kiểm toán Công: Ứng dụng công nghệ trong ngành Kiểm toán" đã mở ra một diễn đàn quan trọng để các nhà lãnh đạo, chuyên gia và nhà nghiên cứu cùng trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và định hướng phát triển kiểm toán công tại Việt Nam trong kỷ nguyên số.
Với sự cam kết mạnh mẽ từ các cơ quan quản lý, tổ chức nghề nghiệp và doanh nghiệp, ngành kiểm toán công Việt Nam đang trên hành trình chuyển đổi mạnh mẽ, hướng tới một hệ thống quản lý tài chính công minh bạch, hiệu quả và bền vững.