NSND Thúy Hường và "cơ duyên" đặc biệt khi bén duyên với điện ảnh

Tác phẩm điện ảnh mang đậm nét Việt Nam

"Thương nhớ đồng quê" ra mắt vào năm 1995, là tác phẩm điện ảnh chính kịch được hợp tác sản xuất giữa Đài truyền hình NHK của Nhật Bản và Hãng phim Hội Điện ảnh Việt Nam. Dựa theo truyện ngắn cùng tên của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, bộ phim dưới bàn tay của NSND, đạo diễn Đặng Nhật Minh đã trở thành một biểu tượng khi nhắc tới những tác phẩm điện ảnh mang đậm nét Việt Nam.

Không chỉ thành công vang dội trong nước, bộ phim còn xuất hiện tại hơn 60 liên hoan phim quốc tế như Busan (Hàn Quốc), Toronto (Canada), Chicago (Mỹ) và thu về nhiều giải thưởng danh giá. Tính đến thập niên đầu tiên của thế kỷ 21, đây là bộ phim Việt Nam có số lần tham dự liên hoan phim quốc tế nhiều nhất.

Cánh đồng Việt Nam hiện lên chân thực qua từng thước phim "Thương nhớ đồng quê".

Bối cảnh của Thương nhớ đồng quê được đặt vào những năm 1980 – giai đoạn Việt Nam chuyển mình sau chiến tranh với bao thách thức về kinh tế và xã hội, nơi sự chênh lệch giữa thành thị và nông thôn ngày càng lộ rõ. Phim miêu tả tình thế khó xử của làng quê khi trai tráng bỏ lên thành thị, bỏ làng lại cho phụ nữ, trẻ nhỏ và những người già. Một trong những nhân vật để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng khán giả là chị Ngữ do NSND Thuý Hường thể hiện.

Một phân cảnh của chị Ngữ trong phim Thương nhớ đồng quê do NSND Thúy Hường thủ vai.

Mới đây, điểm nhấn đặc biệt của "Cine7 - Ký ức phim Việt" với bộ phim "Thương nhớ đồng quê" là cuộc gặp gỡ đầy cảm xúc với NSND Thúy Hường - người đã làm nên thành công vang dội của vai diễn Ngữ, chị dâu của Nhâm. Ngữ là biểu tượng cho người phụ nữ truyền thống: Cam chịu, tần tảo, nhẫn nhục nhưng ẩn chứa nhiều đè nén, bức bối. Vốn là một nghệ sĩ quan họ, NSND Thúy Hường đã có một "cơ duyên" đặc biệt khi bén duyên với điện ảnh. Và vai diễn "tay ngang" này đã khiến đạo diễn Đặng Nhật Minh phải thốt lên: "Ôi, cô Ngữ của Thương nhớ đồng quê đây rồi!".

NSND Thúy Hường áp lực vì phải đối mặt với vai diễn có nội tâm sâu sắc

NSND Thúy Hường lần đầu chia sẻ về những áp lực khi là một diễn viên không chuyên nhưng phải đối mặt với một vai diễn có nội tâm sâu sắc, nhiều trường đoạn đắt giá: Khi đọc lá thư chồng gửi về, khi nghe những lời đồn đoán của hàng xóm hay khoảnh khắc được Nhâm an ủi. Đặc biệt, nữ nghệ sĩ tiết lộ về cảm xúc bất ngờ khi phát hiện đạo diễn yêu cầu trang điểm già dặn, có phần "xấu hơn" so với thực tế, một chi tiết đã giúp cô lấy cảm xúc chân thực cho vai diễn.

NSND Thuý Hường vào vai chị Ngữ trong bộ phim "Thương nhớ đồng quê".

Lần đầu đứng trước ống kính, nghệ sĩ không chuyên Thúy Hường choáng váng. Chị được trang điểm để trông già và lam lũ hơn tuổi thật, phấn đen hai má, môi tô thâm. "Tự dưng nhìn mình trong gương thấy xấu quá, tôi bật khóc", chị nói và cho biết, cũng nhờ sự chân thật ấy, chị hòa nhập hoàn hảo vào nhân vật – người phụ nữ quê chịu nhiều đè nén, tủi hờn và khát khao hạnh phúc.

Đạo diễn Đặng Nhật Minh quyết định ghi lại ngay cảnh ấy. Nước mắt thật của người phụ nữ đau đớn hòa quyện với nỗi đau của nhân vật Ngữ tạo nên cảnh phim để đời, được "quay đúng một lần ăn ngay".

Cảnh trong "Thương nhớ đồng quê".

Cảnh khó nhất và cũng ám ảnh nhất là khi Nhâm múc nước cho chị dâu tắm ở giếng. Thúy Hường gọi đây là phân đoạn "nặng ký nhất trong phim" với cảm xúc giằng xé giữa khao khát bản năng và ranh giới đạo đức. Cũng như nhiều phân đoạn khác, cảnh này chỉ cần quay một lần duy nhất. Sự lột tả tinh tế nội tâm nhân vật khiến người xem không thể rời mắt.

Bên cạnh đó, từng cử chỉ, động tác trong phim như cắt lúa, đập lúa, đội chum nước, nấu ăn… đều xuất phát từ trải nghiệm thực tế thời trẻ của Thúy Hường, khi chị còn sống ở vùng quê. Chính sự tự nhiên ấy đã khiến khán giả tin chị không phải là diễn viên mà chính là nhân vật Ngữ bước ra từ đời sống.

"Thương nhớ đồng quê" khắc họa một cách tinh tế và đầy ám ảnh mối quan hệ phức tạp giữa Nhâm và hai người phụ nữ xuất hiện bên cạnh tuổi 17 của anh. Đó là NSND Thúy Hường trong vai Ngữ - chị dâu của Nhâm, đại diện cho hình ảnh người phụ nữ truyền thống: cam chịu, tần tảo, nhẫn nhục nhưng mang trong mình rất nhiều đè nén bức bối.

Đối lập với Ngữ là NSND Lê Vân trong vai Quyên - người đàn bà vượt biên trở về làng, đại diện cho tân thời, tự do, táo bạo nhưng cũng ẩn chứa nỗi lạc lõng khi mất đi phần nào cội rễ. Nhâm - Ngữ - Quyên là "tam giác" cảm xúc mà Đạo diễn Đặng Nhật Minh đã dày công xây dựng, một hướng đi được phát triển sâu sắc hơn so với truyện ngắn gốc của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.

Đến nay, vai diễn Ngữ trong Thương nhớ đồng quê vẫn là một trong những dấu mốc đặc biệt trên con đường làm nghệ thuật của NSND Thuý Hường.

NSND Thuý Hường ở tuổi 58.

Gần 30 năm trôi qua, NSND Thúy Hường vẫn giữ một sức hút đặc biệt. Không còn xuất hiện thường xuyên trên màn ảnh, chị lại chọn cách truyền lửa dân ca quan họ, di sản quê hương qua mạng xã hội.

Trên TikTok và Facebook, chị đều đặn đăng những clip hát quan họ "mộc", không nhạc đệm, để người nghe cảm được rõ nét lối lấy hơi, nảy hạt, luyến láy đặc trưng của nghệ thuật này. Khi được hỏi vì sao không dùng nhạc nền cho dễ nghe, chị chỉ cười: "Vì tôi muốn ai cũng có thể học, ai cũng hát được".

Tùng Lâm (t/h)