Năm 1980, bộ phim Chị Dậu của đạo diễn Phạm Văn Khoa - chuyển thể từ tiểu thuyết Tắt đèn của nhà văn Ngô Tất Tố ra mắt công chúng. Tác phẩm lập tức được xem là cột mốc của điện ảnh Cách mạng Việt Nam, khắc họa đầy ám ảnh số phận người phụ nữ nông thôn nghèo khổ trong xã hội thực dân phong kiến.
Trong vai chính - chị Dậu - NSƯT Lê Vân có màn hóa thân kinh điển, in đậm vào tâm trí nhiều thế hệ khán giả Việt.
Nghệ sĩ Lê Vân hóa thân thành Chị Dậu trong bộ phim cùng tên.
Từ mỹ nhân Hà thành với vẻ đẹp đài các, quý phái, Lê Vân lột xác hoàn toàn để trở thành người đàn bà khốn cùng phải bán con, bán chó lấy tiền đóng sưu cho chồng. Vai diễn không chỉ đòi hỏi sự hy sinh về ngoại hình mà còn yêu cầu nội lực diễn xuất mãnh liệt.
Đạo diễn Phạm Văn Khoa mất tới 5 năm tìm kiếm diễn viên cho vai chị Dậu, cuối cùng ông đã "chọn mặt gửi vàng" cho Lê Vân.
Chị Dậu chỉ là một trong số những vai diễn xuất sắc làm nên tên tuổi Lê Vân. Trước đó, khán giả đã từng xúc động với hình ảnh người vợ trẻ mất chồng trong Bao giờ cho đến tháng 10 (đạo diễn Đặng Nhật Minh) – vai diễn mang về cho chị giải Bông Sen Vàng tại Liên hoan phim Việt Nam năm 1985.
Sau đó là Tuyên phi Đặng Thị Huệ trong Đêm hội Long Trì, hay người phụ nữ đậm chất hoài niệm trong Thương nhớ đồng quê (đạo diễn Đặng Nhật Minh).
Vẻ đẹp man mác, sâu thẳm của Lê Vân thời trẻ.
Ở mỗi vai, Lê Vân luôn biến hóa: khi dịu dàng mong manh, lúc mạnh mẽ đến ngỡ ngàng. Cô mang đến nhân vật vẻ đẹp tinh thần thuần Việt - trầm lặng, sâu sắc và đầy ẩn ức. Trong chưa đầy hai thập kỷ theo nghiệp diễn, chị trở thành biểu tượng về diễn xuất tinh tế và chuẩn mực, để lại dấu ấn trong lòng nhiều thế hệ khán giả.
Lê Vân sinh ra trong gia đình nghệ thuật trứ danh. Cha chị là NSND Trần Tiến, mẹ là NSƯT Lê Mai, cậu ruột là NSƯT Lê Chức. Hai em gái ruột của chị – NSND Lê Khanh và nghệ sĩ múa Lê Vi – cũng đều là những tên tuổi lớn trên sân khấu và màn ảnh Việt. Tuổi thơ ba chị em Lê Vân, Lê Khanh và Lê Vi gắn liền với ánh đèn sân khấu và những buổi học nghệ thuật nghiêm túc từ nhỏ.
Ban đầu, Lê Vân theo học múa nhưng rồi cơ duyên đưa cô đến với điện ảnh, để rồi sau đó tỏa sáng rực rỡ với vẻ đẹp đài các pha lẫn nét đôn hậu Hà thành, cùng một tâm hồn nhạy cảm, đa chiều, đậm chất nghệ sĩ.
Nghệ sĩ Lê Vân cùng mẹ và hai em gái nổi tiếng Lê Khanh, Lê Vy.
Thế nhưng, khi sự nghiệp đang ở đỉnh cao, cô bất ngờ rút lui khỏi ánh đèn sân khấu. NSƯT Lê Vân cho rằng, đó là quyết định đúng đắn, bởi cô đã cống hiến trọn vẹn cho cả hai lĩnh vực: múa và diễn xuất. Sau vai diễn cuối cùng, cô gần như ở ẩn, sống lặng lẽ, tránh xa truyền thông và những hào quang nghệ thuật.
Năm 2006, bà bất ngờ tái xuất với cuốn tự truyện Lê Vân – yêu và sống, hé lộ nhiều góc khuất trong đời sống riêng và những tâm sự chân thật về nghề. Cuốn sách lập tức gây ra nhiều luồng dư luận trái chiều, dẫn đến việc Lê Vân tiếp tục rời xa làng nghệ thuật, sống kín tiếng và bình lặng bên gia đình.
Sau những lận đận trong chuyện tình duyên, nữ nghệ sĩ tìm thấy hạnh phúc ở tuổi xế chiều.
Sở hữu nhan sắc nghiêng nước nghiêng thành và tài năng không thể phủ nhận, nhưng con đường tình cảm của Lê Vân lại không êm đềm. Trong tự truyện, cô tiết lộ trải qua ba mối tình và hai cuộc hôn nhân không trọn vẹn.
Cuộc hôn nhân đầu tiên chỉ kéo dài 14 ngày. Khi ấy, ví lý do riêng hế độ dành cho người đã kết hôn, Lê Vân đồng ý đăng ký với một người theo đuổi mình lâu năm. Sau đó, cô nhận ra mình không có tình cảm thật sự, nên dừng lại. Cuộc hôn nhân thứ hai kéo dài 10 năm với một Việt kiều đã qua một đời vợ và có con riêng – song cuối cùng cũng tan vỡ vì khác biệt trong quan điểm sống.
Hạnh phúc thực sự chỉ đến khi Lê Vân kết hôn lần thứ ba với một người đàn ông Hà Lan. Cả hai có với nhau hai con và hiện cùng định cư tại nước ngoài. Sau nhiều năm sống ở ẩn, Lê Vân giờ đây bình thản và an yên. Thỉnh thoảng cô vẫn về thăm mẹ, em gái và tham gia các hoạt động thiện nguyện.