Nhắc đến ẩm thực miền Tây, người ta thường nghĩ ngay đến những món ăn dân dã gắn với sông nước, nhưng không kém phần tinh tế và sáng tạo. Trong vô vàn món ngon ấy, có một món chè nghe tên thôi đã gây "xoắn lưỡi": chè ỷ, hay còn gọi là chè lủm chủm.
Món ăn này có nguồn gốc từ cộng đồng người Hoa ở khu vực Sóc Trăng cũ, nay thuộc TP. Cần Thơ, và thường xuất hiện trong những dịp quan trọng như lễ, Tết hay giỗ chạp...
Điều khiến chè ỷ đặc biệt chính là những viên bột nếp tròn nhỏ, xinh xắn nhiều màu sắc bên trong nồi nước chè vàng óng, tạo cảm giác vừa vui mắt vừa hấp dẫn. Tên gọi "lủm chủm" cũng từ đó mà ra: bởi khi nấu, hàng chục viên bột nhỏ đủ màu sắc như lá dứa xanh, gấc đỏ, nghệ vàng, lá cẩm tím… nổi lên, chen chúc trên mặt nước, nhìn vừa ngộ nghĩnh vừa bắt mắt.
Cách làm chè ỷ cũng khá công phu. Bột nếp được vo thành từng viên tròn, nhỏ hơn cả bánh trôi hay bánh chay ngoài Bắc. Những viên này khi nấu chín sẽ có độ dẻo dai, mềm mịn. Phần nước chè thường được nấu cùng đường thốt nốt nên ngọt thanh, quyện thêm vị béo ngậy của nước cốt dừa, có nơi còn cho thêm gừng để dậy hương thơm ấm áp. Rắc thêm chút đậu phộng rang giòn giòn lên trên, bát chè càng thêm tròn vị.
Khi ăn, người ta cảm nhận rõ sự hài hòa trong từng muỗng: viên bột dẻo dẻo vui miệng, vị ngọt béo xen chút cay nhẹ của gừng khiến món chè vừa ngon miệng vừa dễ gây nghiện. Không chỉ đơn thuần là một món tráng miệng, chè ỷ còn mang ý nghĩa tượng trưng: những viên chè tròn trịa chính là hình ảnh của sự đoàn viên, trọn vẹn và may mắn trong quan niệm của người miền Tây.
Có lẽ chính vì thế mà dù cái tên "chè lủm chủm" dù có phần khó đọc, nghe thôi đã thấy xoắn cả lưỡi, thì hương vị lại hoàn toàn trái ngược - ngọt ngào, dễ chịu và để lại dư vị khó quên. Đây cũng chính là một trong những món ăn góp phần làm nên sự phong phú và duyên dáng của ẩm thực miền Tây.