Thành thạo AI - lợi thế cạnh tranh trên thị trường lao động

Khi công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang len lỏi vào mọi ngành nghề, sự hiểu biết và kỹ năng ứng dụng AI một cách thành thạo đang trở thành tiêu chuẩn cơ bản của người lao động. Thành thạo AI góp phần tạo lợi thế cạnh tranh rõ rệt trên thị trường lao động.

Từ mô tả vị trí công việc đến chính sách giáo dục, dấu ấn của AI đang ngày càng trở nên rõ rệt khi các nhà tuyển dụng yêu cầu sự hiểu biết và thành thạo AI. Chính phủ nhiều quốc gia đầu tư vào đào tạo kỹ năng AI. Các tổ chức quốc tế cũng chỉ rõ tác động của AI tới thị trường lao động. Tất cả đang định hình lại tiêu chí tuyển chọn lao động và con đường phát triển nghề nghiệp.

Người lao động hiện nay không cần trở thành nhà nghiên cứu AI nhưng cần học cách ứng dụng AI an toàn và hiệu quả trong công việc hàng ngày (Ảnh tạo bằng AI)

Tiêu chuẩn mới trong tuyển dụng lao động

Trong vài tháng qua, báo chí và nhiều nghiên cứu quốc tế liên tiếp ghi nhận một xu hướng rõ rệt, đó là các thuật ngữ liên quan tới AI xuất hiện ngày càng nhiều trong mô tả vị trí công việc, kể cả ở những vị trí không mang tính kỹ thuật như trợ lý hành chính, người viết nội dung hay chiến lược gia kinh doanh. Điều này phản ánh mong muốn của nhà tuyển dụng trong việc tìm kiếm những ứng viên biết sử dụng công cụ AI để tăng hiệu suất công việc chứ không chỉ thuần là trình độ lập trình.

Tạp chí Forbes chỉ ra rằng, năng lực AI đã trở thành một trong những tiêu chí được ưu tiên hàng đầu trong năm 2025. Một kết quả khảo sát mới đây cho thấy, trên 80% các nhà quản lý coi các kỹ năng liên quan đến AI là ưu tiên hàng đầu trong tuyển chọn ứng viên. Điều này biến kỹ năng AI từ lợi thế cạnh tranh thành tiêu chí then chốt trong tuyển dụng ở nhiều ngành.

Hiện chưa có một tiêu chuẩn toàn cầu thống nhất cho việc sử dụng AI chuyên nghiệp. Trên thực tế, việc tuyển dụng yêu cầu có thể rất khác nhau, từ “sẵn sàng học cách sử dụng AI” cho tới “có kinh nghiệm triển khai AI trong công việc” hoặc “biết đánh giá kết quả do AI tạo ra”. Do đó, khái niệm thành thạo AI thường được hiểu theo ngữ cảnh công việc. Tuy nhiên, hầu hết mọi nhà tuyển dụng đều muốn tìm những nhân sự có khả năng áp dụng công cụ AI đúng mục đích, kiểm chứng kết quả và nhận diện giới hạn.

Thành tạo sử dụng AI từ một lợi thế đã trở thành tâm điểm tuyển dụng trong nhiều ngành (Ảnh tạo bằng AI)

Đưa AI vào chính sách công

Những nước dẫn đầu trong cuộc đua phát triển AI đã sớm chuyển từ khuyến nghị sang đưa AI vào chính sách công. Điển hình như Hoa Kỳ đã ban hành các sáng kiến và chính sách thúc đẩy giáo dục AI, đưa trí tuệ nhân tạo vào chương trình đào tạo và phân bổ nguồn lực để phát triển kỹ năng cho lực lượng lao động ngay từ khi còn ngồi ghế nhà trường nhằm sẵn sàng cho cuộc cách mạng AI.

Trong khi đó, các tổ chức quốc tế như Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) hay Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) nhận định, AI sẽ vừa tạo ra việc làm mới, vừa tự động hóa nhiều nhiệm vụ hiện tại. Điều này đòi hỏi việc tái đào tạo quy mô lớn và nâng cao các kỹ năng quản trị, quản lý, tư duy phê phán cùng các kỹ năng mềm khác để nâng cao hiệu quả công việc.

Nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế đã đưa AI vào chương trình đào tạo và phân bổ nguồn lực để phát triển kỹ năng cho lực lượng lao động (Ảnh tạo bằng AI)

Người lao động cần làm gì để thành thạo AI?

Theo các chuyên gia, việc thành thạo AI có thể được tóm tắt ở 3 mức độ thực tế:

- AI Literacy (Hiểu biết cơ bản): Biết công cụ AI là gì, biết cách sử dụng các ứng dụng hỗ trợ công việc (chatbot, công cụ tạo nội dung, công cụ phân tích dữ liệu cơ bản) và hiểu những rủi ro về đạo đức, bảo mật.

- AI Fluency (Sử dụng chuyên nghiệp): Triển khai AI để giải quyết bài toán cụ thể trong nghề nghiệp, biết lựa chọn mô hình/công cụ, tinh chỉnh câu lệnh (prompt), kiểm chứng đầu ra, tối ưu quy trình làm việc.

- AI-Savvy (Tư duy chiến lược): Mức độ tích hợp AI vào chiến lược tổ chức, đánh giá tác động, quản trị rủi ro và tuân thủ quy định, phù hợp cho lãnh đạo, quản lý và bộ phận ra quyết định.

Với người lao động hiện nay, thông điệp chung là không cần trở thành nhà nghiên cứu AI nhưng cũng cần học cách ứng dụng AI an toàn và hiệu quả trong công việc hàng ngày, từ tự động hóa các tác vụ lặp lại tới hỗ trợ phân tích, sáng tạo nội dung hay tương tác khách hàng.

Thành thạo AI đã trở thành một trong những tiêu chuẩn được ưu tiên hàng đầu trong tuyển dụng (Ảnh tạo bằng AI)

AI đang dần dịch chuyển từ công nghệ bổ trợ thành tiêu chuẩn nghề nghiệp. Do đó, người lao động nên chủ động trang bị kiến thức về AI để không bị tụt lại phía sau. Mỗi kỹ năng AI được học hôm nay sẽ là điểm tựa giúp người lao động thích nghi nhanh hơn với thay đổi, đưa kỹ năng AI từ vị thế lợi thế cạnh tranh trở thành tiêu chí then chốt trong tuyển dụng ở nhiều ngành.