Đại tá, NSND Ứng Duy Thịnh sinh năm 1952, là Phó Giáo sư - Tiến sĩ, nguyên Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, Phó Hiệu trưởng Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.
Đại tá, NSND Ứng Duy Thịnh.
Trong những năm tháng kháng chiến chống Mỹ, NSND Ứng Duy Thịnh là diễn viên của Đoàn Văn công Tổng cục Chính trị (nay là Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội). Ông trực tiếp biểu diễn phục vụ chiến sĩ ở các mặt trận, đem tiếng hát, điệu múa cổ vũ tinh thần chiến đấu. Cũng bởi vậy, hình tượng đất nước và người chiến sĩ luôn được khắc họa sống động trong các tác phẩm của ông.
Năm 1975, khi đất nước thống nhất, ông là một trong những nghệ sĩ đầu tiên có mặt tại Sài Gòn để dàn dựng chương trình nghệ thuật cách mạng đầu tiên mừng ngày toàn thắng. Sau đó, ông được cử đi học chuyên ngành biên đạo múa tại Học viện Nghệ thuật Leningrad (Liên Xô), mở ra chặng đường mới trong sự nghiệp sáng tạo.
Trở về nước, NSND Ứng Duy Thịnh nhanh chóng khẳng định tên tuổi với hàng loạt tác phẩm kịch múa nổi tiếng như Đất nước, Trăng treo, Ngọn lửa. Mỗi vở diễn của ông đều khắc họa sinh động hình tượng người chiến sĩ, tinh thần dân tộc và vẻ đẹp tâm hồn Việt Nam.
Ông từng chia sẻ: "Tôi có 2 lý do vào quân đội, một là hoàn cảnh gia đình khó khăn nhưng tạo cho tôi quyết tâm nỗ lực lớn để tôi vượt lên. Thứ hai là tôi đã có những năm tháng cuộc đời gần gũi với những người lính. Tôi luôn muốn nói lên vẻ đẹp của người lính. Tôi tự nhận mình là một biên đạo múa đi tìm cái đẹp của cuộc đời".
NSND Ứng Duy Thịnh có nhiều tác phẩm kịch múa nổi tiếng như "Đất nước", "Trăng treo", "Ngọn lửa"... và là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu, lý luận về múa.
Không chỉ ghi dấu trong lĩnh vực sáng tác, NSND Ứng Duy Thịnh còn là đạo diễn của nhiều sự kiện văn hóa – nghệ thuật lớn của đất nước. Ông từng tham gia đạo diễn Lễ khai mạc SEA Games 22 (năm 2003), Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội (2010), cùng nhiều chương trình nghệ thuật quy mô quốc gia.
Bên cạnh đó, ông còn là tác giả của nhiều công trình nghiên cứu, lý luận về múa, trong đó có cuốn sách Con đường dân gian đến sáng tạo múa chuyên nghiệp . Với những cống hiến bền bỉ ấy, năm 2001, ông được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân. Đến năm 2023, ông được vinh danh bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học – Nghệ thuật cho hai tác phẩm Ngọn lửa, Đất nước cùng công trình nghiên cứu nói trên.
Khi nhận được giải thưởng, nam nghệ sĩ liền nhớ đến những giai đoạn khó khăn khi làm nghề. Có những khi không hài lòng với vai diễn, NSND Ứng Duy Thịnh mày mò sáng tác, biên đạo, rong ruổi khắp các nẻo đường, vùng miền trên cả nước để tìm chất liệu.
NSND Ứng Duy Thịnh từng đảm nhận vai trò Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, giữ vị trí Phó hiệu trưởng của trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội. Ông quan niệm rằng, mỗi người nghệ sĩ đều phải nêu cao trách nhiệm công dân và trách nhiệm với những cảm xúc nghệ thuật. Để làm sao cho nghệ thuật luôn "làm tổ" trong tim khán giả. Đây là bài học mà NSND Ứng Duy Thịnh truyền lại cho học trò của mình.
NSND Ứng Duy Thịnh từng đảm nhận vị trí Giám đốc Nhà hát Ca múa nhạc Quân đội, Phó Hiệu trưởng Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội.
Chia sẻ về sự nghiệp nghệ thuật của mình, nam Đại tá cho hay: " Tôi thấy con người luôn luôn đi tìm cái đẹp, cái đẹp trong quan hệ con người, trong lời nói, đặc biệt là trong ngôn ngữ múa có sức mạnh ghê gớm lắm. Nó có thể thay lời nói. Chỉ có điều là trong thực tế Việt Nam, ngôn ngữ múa không phổ cập như một ca khúc, nhưng trong đầu người ta để lại một hình tượng nào đó rồi thì người ta sẽ nhớ mãi, ám ảnh mãi.
Có lẽ cuộc đời mình cho nhau những cái đẹp của cuộc đời bằng múa cũng là hạnh phúc rồi. Quan điểm sống của tôi là cố gắng tìm cái đẹp mà cái đẹp đó hạnh phúc đối với người biên đạo là biết đưa lên sân khấu và mỗi một tác phẩm phải để lại cho cuộc đời một thông điệp gì đó". Ở tuổi ngoài 70, NSND Ứng Duy Thịnh vẫn miệt mài nghiên cứu và giảng dạy, vẫn dành hết tâm huyết cho nghệ thuật múa.
NSND Ứng Duy Thịnh có con trai là đạo diễn Ứng Duy Kiên (nghệ danh Kiên Ứng ) – một trong những gương mặt nổi bật của làng sản xuất âm nhạc Việt Nam hiện nay. Thừa hưởng năng khiếu nghệ thuật và tinh thần sáng tạo từ người cha, Kiên Ứng sớm khẳng định tên tuổi trong vai trò đạo diễn MV và nhà sản xuất hình ảnh.
NSND Ứng Duy Thịnh và con trai Kiên Ứng.
Anh từng hợp tác với nhiều nghệ sĩ hàng đầu như Tóc Tiên, Trúc Nhân, Thu Minh, Chi Pu, tạo nên hàng loạt sản phẩm ấn tượng: Thật bất ngờ (Trúc Nhân), Talk to me (Chi Pu), Everyday (SpaceSpeakers), Có ai thương em như anh (Tóc Tiên), Em không thể (Tiên Tiên)... Với khả năng cảm nhạc tinh tế, góc nhìn thị giác độc đáo và sự thấu hiểu sâu sắc tâm lý nghệ sĩ, Kiên Ứng được giới chuyên môn đánh giá là một trong những đạo diễn “mát tay” nhất showbiz Việt.
Năm 2024, Kiên Ứng gây chú ý khi tham gia chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai, để lại dấu ấn bằng tính cách phóng khoáng, tinh thần đồng đội và phong thái điềm đạm. Ngoài đời, anh đã lập gia đình và có con, hiện có cuộc sống hạnh phúc bên người vợ hơn tuổi.
Nhìn lại chặng đường hoạt động nghệ thuật, Kiên Ứng luôn nhắc đến cha với lòng biết ơn sâu sắc. Anh chia sẻ: "Tôi được như hôm nay là 100% công lao của bố. Sống trong môi trường nghệ thuật từ bé, tất cả năng lượng, động lực trong tôi thành hình và tồn tại một cách vững chãi đến nay".