Nhụy hoa nghệ tây hay còn gọi là saffron nhiều năm nay được xem như “vàng đỏ” của thế giới. Chỉ vài gam nhỏ nhưng giá có thể lên tới cả triệu đồng. Không ít người thắc mắc vì sao một loại gia vị có kích thước mỏng manh như sợi tóc lại có mức giá “không tưởng”, và liệu nó có thực sự mang lại những lợi ích sức khỏe đặc biệt như lời đồn hay không.
Thực tế, đằng sau mức giá đắt đỏ ấy là quá trình sản xuất tốn công, sản lượng khan hiếm cùng những giá trị dinh dưỡng đã được nhiều nghiên cứu quốc tế ghi nhận.
Vì sao nhụy hoa nghệ tây lại đắt đến vậy?
Các ghi chép từ thời Hy Lạp, Ba Tư và Ai Cập cổ cho thấy saffron đã được dùng để nhuộm vải cho giới quý tộc (nhờ màu đỏ - vàng sang trọng); làm hương liệu trong cung đình; chế biến thuốc chữa bệnh như giảm đau, cải thiện tâm trạng, chống viêm; và xông hương trong nghi lễ tôn giáo. Tại Ai Cập, Cleopatra được cho là đã dùng saffron pha nước tắm để làm đẹp da. Ở Ba Tư, saffron là vị thuốc quý, chỉ người giàu có hoặc hoàng gia mới được sử dụng.
Trong thế kỷ 14-15, saffron được vận chuyển khắp châu Âu và Trung Đông. Nó từng đắt đỏ đến mức nhiều thương nhân bị cướp, bị phạt hoặc bị xử tử nếu bán saffron giả. Một cuộc chiến nhỏ gọi là “Chiến tranh Saffron” (Saffron War) từng xảy ra tại châu Âu vì tranh chấp hàng hóa saffron bị đánh cắp.
Theo các nhà nông học, để thu được 1kg saffron, cần tới khoảng 150.000 - 200.000 bông hoa nghệ tây . Mỗi bông hoa chỉ có đúng 3 sợi nhụy , và toàn bộ quá trình thu hoạch đều phải làm bằng tay , diễn ra trước khi mặt trời mọc để giữ nguyên màu sắc và dưỡng chất.
Không chỉ tốn công, cây nghệ tây chỉ trồng được ở một số vùng có khí hậu đặc thù như Iran, Hy Lạp hoặc Ấn Độ. Trong đó, Iran chiếm hơn 90% sản lượng toàn cầu, nhưng thời gian thu hoạch rất ngắn, kéo dài chưa đầy 2 tuần mỗi năm.
Chính sự khan hiếm, công thu hái tỉ mỉ và quy trình xử lý phức tạp khiến saffron trở thành một trong những gia vị đắt nhất thế giới.
Giá trị dinh dưỡng trong một sợi nhụy mỏng
Nhụy hoa nghệ tây chứa hơn 150 hợp chất hoạt tính , trong đó nổi bật nhất là:
- Crocetin và crocin : chất chống oxy hóa mạnh, tạo màu đỏ đặc trưng.
- Safranal : tạo hương thơm và có tác dụng an thần.
- Kaempferol : flavonoid chống viêm, hỗ trợ tim mạch.
Ngoài ra, saffron còn chứa vitamin nhóm B, kali, mangan và một lượng nhỏ protein thực vật. Tuy hàm lượng trên mỗi gam không lớn, nhưng sức mạnh của saffron đến từ mật độ hoạt chất sinh học rất cao, tác động trực tiếp đến các cơ quan quan trọng trong cơ thể.
Những lợi ích sức khỏe từng được nghiên cứu
- Hỗ trợ cải thiện tâm trạng và giảm stress: Nhiều nghiên cứu của Đại học Mashhad (Iran) và một số nhóm nghiên cứu châu Âu cho thấy saffron có khả năng giúp ổn định thần kinh, làm giảm lo âu nhẹ và cải thiện triệu chứng trầm cảm mức độ nhẹ nhờ cơ chế tăng serotonin tự nhiên trong não.
- Tăng cường sức khỏe mắt: Crocin, hoạt chất chính của saffron, đã được chứng minh có khả năng hỗ trợ bảo vệ võng mạc, giảm nguy cơ thoái hóa điểm vàng ở người lớn tuổi.
- Chống oxy hóa mạnh, hỗ trợ ngăn tổn thương tế bào: Nhờ chứa nhiều flavonoid và carotenoid, saffron giúp trung hòa gốc tự do, nguyên nhân dẫn đến lão hóa và nhiều bệnh mạn tính.
- Hỗ trợ tiêu hóa, giảm đầy hơi: Trong y học cổ truyền Ba Tư, nghệ tây được dùng để kích thích tiêu hóa và giảm co thắt dạ dày. Một số nghiên cứu hiện đại cũng ghi nhận tác dụng chống viêm ở đường ruột.
- Hỗ trợ giấc ngủ tốt hơn: Thành phần safranal giúp an thần nhẹ, phù hợp cho người khó ngủ, ngủ chập chờn.
- Cải thiện sức khỏe tim mạch: Saffron có thể giúp giảm nhẹ mỡ máu xấu (LDL) và hỗ trợ ổn định huyết áp nhờ khả năng làm giãn mạch.
Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo, mỗi ngày chỉ cần dùng 5- 10 sợi , pha với nước ấm hoặc kết hợp cùng sữa. Việc lạm dụng quá liều có thể gây buồn nôn hoặc chóng mặt.
Điều quan trọng hơn là cần chọn sản phẩm uy tín, vì saffron là mặt hàng dễ bị làm giả bằng phẩm màu hoặc nhụy hoa nhuộm hóa chất.
(Tổng hợp)