Lò phản ứng hạt nhân “nghỉ hưu” vĩnh viễn sau đúng 50 năm hoạt động

Lò phản ứng Doel 2 thuộc nhà máy điện hạt nhân Doel ở vùng Flanders, Bỉ ngày 1/12/2025 đã chính thức ngừng hoạt động vĩnh viễn và bị ngắt khỏi lưới điện quốc gia sau đúng 50 năm vận hành.

Đây là lò phản ứng hạt nhân thứ 5 của Bỉ bị đóng cửa, đánh dấu một bước tiến nữa trong chính sách loại bỏ dần năng lượng hạt nhân của quốc gia Tây Âu này.

Doel 2 có công suất 445 MW, thuộc loại lò nước áp lực, đi vào hoạt động thương mại từ ngày 1/12/1975 bên bờ sông Scheldt. Trong nửa thế kỷ qua, lò này đã cung cấp một phần đáng kể điện năng cho Bỉ.

Theo Cơ quan Kiểm soát Hạt nhân Liên bang Bỉ (FANC), quá trình ngừng hoạt động được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của cơ quan này.

Tối ngày 30/11, các kỹ sư của tập đoàn Engie (đơn vị vận hành) đã thực hiện lệnh tắt lò từ phòng điều khiển trung tâm và ngắt kết nối với lưới cao thế.

Hiện Doel 2 đã chuyển sang giai đoạn tháo dỡ. Nhiên liệu hạt nhân sẽ được rút ra khỏi lò, làm nguội trong bể chứa tại chỗ, sau đó chuyển đến kho lưu trữ tạm thời.

FANC cho biết, Engie đã nộp "thông báo chấm dứt hoạt động" – tài liệu chi tiết các công việc chuẩn bị tháo dỡ lò trong những năm tới.

Lò phản ứng hạt nhân Doel 2 ngừng hoạt động vĩnh viễn sau 50 năm phục vụ. Ảnh: New Mobility News

Trước Doel 2, Bỉ đã đóng cửa 4 lò khác là Doel 3, Tihange 2, Doel 1 và Tihange 1. Như vậy chỉ còn 2 lò trẻ nhất là Doel 4 và Tihange 3 được phép vận hành tiếp đến năm 2035, theo quyết định của chính phủ trước dưới sự dẫn dắt của ông Alexander De Croo, sau khi đàm phán với Engie.

Ban đầu, cả Doel 4 và Tihange 3 cũng dự kiến bị đóng cửa vào năm 2025 theo luật loại bỏ hạt nhân năm 2003 (sau được sửa đổi).

Nhưng sau khi xung đột Nga - Ukraine bùng nổ vào tháng 2/2022, Bỉ đối mặt nguy cơ thiếu hụt năng lượng nghiêm trọng nên đã quyết định gia hạn hoạt động 10 năm cho 2 lò này.

Thỏa thuận cuối cùng đạt được vào tháng 12/2022 với cơ chế phân bổ rủi ro cân bằng giữa nhà nước và Engie.

Mới đây, FANC đã lên tiếng kêu gọi chính phủ hiện tại cần "đưa ra quyết định rõ ràng trong nhiệm kỳ lập pháp này về khả năng kéo dài tuổi thọ của Doel 4 và Tihange 3 sau năm 2035".

"Điều này sẽ cho phép các phân tích an toàn cần thiết và các bước chuẩn bị được bắt đầu kịp thời", cơ quan này nhấn mạnh.

Động thái cho thấy dù kế hoạch hiện tại là đóng cửa vào năm 2035, cánh cửa gia hạn thêm cho 2 lò cuối cùng vẫn chưa hoàn toàn khép lại.

Về Doel 2 – lò phản ứng hạt nhân mới nhất vừa bước vào chế độ "nghỉ hưu" vĩnh viễn, dù luật loại bỏ hạt nhân đã được nới lỏng cho 2 lò trẻ, Doel 2 không còn đáp ứng các yêu cầu an toàn pháp lý mới nhất, khiến việc kéo dài tuổi thọ trở nên bất khả thi. Engie cũng xác nhận không có kế hoạch giữ lò hoạt động thêm.

Bỉ hiện vẫn phụ thuộc rất lớn vào nhập khẩu năng lượng (tỉ lệ phụ thuộc năng lượng gần 76%), chủ yếu là dầu mỏ và khí đốt tự nhiên. Theo Cơ quan Môi trường châu Âu (EEA), năm 2024, tỉ trọng năng lượng tái tạo trong tiêu thụ năng lượng cuối cùng của Bỉ chỉ đạt 14,3%.

Việc đóng cửa Doel 2 đánh dấu việc hơn 3/4 công suất hạt nhân của Bỉ (từng chiếm gần 50% sản lượng điện quốc gia) đã ngừng hoạt động. Hai lò cuối cùng Doel 4 và Tihange 3 sẽ là những đại diện cuối cùng của kỷ nguyên điện hạt nhân tại Bỉ trước khi chính thức khép lại vào năm 2035.

Minh Đức (Theo WNN, Brussels Times)