Điều này cho thấy yêu cầu mới của thời đại số không còn dừng ở việc "biết dùng công cụ", mà buộc người học phải hiểu bản chất công nghệ, sử dụng có trách nhiệm và biết biến AI thành lợi thế cạnh tranh. Nhằm chuẩn bị cho sinh viên Trường Công nghệ, Đại học Kinh tế Quốc dân khả năng làm chủ AI trong học tập và nghề nghiệp, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam cùng Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo ABAII phối hợp tổ chức hội thảo “AI: Hiểu đúng, dùng khéo, làm chủ tương lai” vào tối ngày 3/12/2025, thu hút hơn 600 giảng viên và sinh viên.
Phát biểu khai mạc, TS. Nguyễn Quang Huy, Hiệu trưởng Trường Công nghệ nhấn mạnh AI đã trở thành một phần của hạ tầng năng suất mới, tác động trực tiếp đến cách học và cách làm việc của sinh viên.
Theo TS. Huy, sự phát triển nhanh của các mô hình AI đòi hỏi người học phải thay đổi phương pháp tiếp cận tri thức, tăng cường tư duy phân tích và hiểu rõ trách nhiệm khi sử dụng công nghệ. Nhà trường, vì vậy, đang thúc đẩy việc ứng dụng AI trong giảng dạy để sinh viên không chỉ quen với công cụ, mà còn hiểu các nguyên tắc vận hành và rủi ro tiềm ẩn phía sau.
TS. Nguyễn Quang Huy, Hiệu trưởng Trường Công nghệ, Đại học Kinh tế Quốc dân.
Đồng quan điểm, TS. Lê Linh Lương, Phó Viện trưởng Viện ABAII, cho rằng khả năng làm chủ AI sẽ là yếu tố tạo nên sự khác biệt lớn giữa các nhóm lao động trong tương lai. Ông nhận định AI đang mở ra nhiều hướng đi nghề nghiệp mới trong kinh tế số, tài chính, truyền thông, giáo dục và quản trị, đặc biệt với những sinh viên có tư duy công nghệ và khả năng thích ứng nhanh.
TS. Lê Linh Lương, Phó Viện trưởng Viện ABAII.
Trong bài trình bày với chủ đề “Hiểu và sử dụng AI có trách nhiệm”, ông Đỗ Như Lâm, Giám đốc Đào tạo Viện ABAII, nhấn mạnh sự trỗi dậy của AI và dữ liệu lớn không chỉ là một xu hướng kỹ thuật mà đang trở thành nhóm kỹ năng cốt lõi của lực lượng lao động tương lai. Điều này được dự báo trong báo cáo Future of Jobs 2025 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới về việc AI và dữ liệu lớn sẽ dẫn đầu các kỹ năng tăng trưởng nhanh nhất đến năm 2030.
Theo ông Lâm, điều đó đặt ra yêu cầu rất rõ ràng đối với sinh viên: không chỉ học cách sử dụng công cụ, mà phải hiểu cơ chế, biết cách đánh giá rủi ro và biến AI thành một phần của tư duy nghề nghiệp.
Dẫn chứng các báo cáo của McKinsey và Stanford 2025, ông cho biết AI có thể giúp tăng 20 - 40% năng suất trong các tác vụ tri thức; người dùng AI hoàn thành công việc nhanh hơn 25% và chất lượng tăng 12 - 15% khi được hướng dẫn cách đánh giá đầu ra.
Ông Đỗ Như Lâm, Giám đốc Đào tạo Viện ABAII.
Ở chiều ngược lại, việc lạm dụng AI hoặc sử dụng không kiểm soát đang khiến một bộ phận sinh viên đánh mất năng lực tư duy cốt lõi. Ông Lâm chỉ ra bốn rủi ro điển hình: lệ thuộc vào câu trả lời có sẵn; suy giảm tư duy phản biện; dễ bị thao túng bởi thông tin sai lệch; và vi phạm đạo đức học thuật. Không ít sinh viên dùng AI để viết luận, giải bài hoặc tóm tắt tài liệu mà không hiểu phương pháp tạo ra nội dung, khiến quá trình học chỉ “trượt trên bề mặt”.
“AI có thể trả lời thay bạn, nhưng không thể học thay bạn. Cái mất đi lớn nhất không phải là điểm số, mà là khả năng tự suy nghĩ.” Ông Lâm nhận định.
Tuy nhiên, ông Lâm nhấn mạnh rằng nếu được sử dụng đúng cách, AI sẽ giúp sinh viên mở rộng năng lực học tập chưa từng có. Ông minh họa bằng những ứng dụng AI giúp cá nhân hóa lộ trình học, tăng tốc phân tích dữ liệu, hỗ trợ xây dựng đề cương nghiên cứu, mô phỏng tình huống kinh doanh hoặc cải thiện kỹ năng viết và thuyết trình. Những năng lực này tạo ra nền tảng để sinh viên không chỉ học tốt hơn mà còn rèn luyện kỹ năng làm việc cùng AI - yếu tố đang trở thành tiêu chuẩn tuyển dụng mới.
Chính vì vậy, khi bước vào môi trường doanh nghiệp, các kỹ năng này sẽ quyết định tốc độ thích nghi và thăng tiến. Theo Amazone Web Services (AWS) 2025, tại Việt Nam, có tới 61% doanh nghiệp ghi nhận tăng trưởng doanh thu sau khi tích hợp AI vào vận hành; trong khi có tới 55% doanh nghiệp cho biết đang thiếu nhân lực biết phân tích dữ liệu và sử dụng AI trong công việc thường nhật. Điều này có nghĩa là nếu sinh viên biết dùng AI một cách thông minh và có trách nhiệm sẽ có lợi thế vượt trội khi gia nhập thị trường lao động.
Một trọng tâm quan trọng ông Lâm nhấn mạnh là đạo đức AI - yếu tố quyết định niềm tin và sự an toàn trong môi trường học thuật lẫn nghề nghiệp. Theo ông, người dùng AI có trách nhiệm là người hiểu rủi ro, biết kiểm chứng nguồn dữ liệu, tôn trọng quyền riêng tư và nhận thức được tác động xã hội của mỗi quyết định. Trong kỷ nguyên AI, một sai sót nhỏ có thể bị khuếch đại thành hệ quả lớn. Vì vậy, sinh viên không chỉ học cách sử dụng công cụ, mà cần học cách chịu trách nhiệm.
Khép lại bài chia sẻ, ông Đỗ Như Lâm đã đúc kết ba năng lực cốt lõi mà sinh viên cần phát triển: hiểu bản chất công nghệ để không bị đánh lừa bởi kết quả, sử dụng AI như công cụ mở rộng tư duy thay vì thay thế tư duy, và duy trì tinh thần học tập suốt đời. Đây là những yếu tố quyết định khả năng thành công của người trẻ trong môi trường kinh tế số - nơi AI không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu cơ bản.
Người trẻ cần chuẩn bị điều gì để không bị tụt lại trong kỷ nguyên số
Tiếp nối phần chia sẻ về những thay đổi mà AI mang lại trong học tập và công việc, phiên thảo luận “AI: Cơ hội, thách thức và định hướng nghề nghiệp trong kỷ nguyên số” mang đến những góc nhìn phong phú hơn về cách AI đang định hình lại thị trường lao động. Không còn dừng ở câu chuyện công nghệ, các diễn giả tập trung vào những thay đổi rất cụ thể mà sinh viên sẽ phải đối mặt: kỹ năng nào đang trở nên lỗi thời, yêu cầu mới của doanh nghiệp là gì, và người trẻ cần chuẩn bị điều gì để không bị tụt lại trong kỷ nguyên số.
TS. Trịnh Tuấn Phong, Trưởng Lab AI PMMLA, NEU, Nhà sáng lập ADA, đã chia sẻ về cách AI đang được đưa vào giảng dạy tại Trường Công nghệ, Đại học Kinh tế Quốc dân. Theo TS. Phong, nhiều môn học đã sử dụng mô phỏng dữ liệu, mô hình dự báo hay phân tích thuật toán để sinh viên tiếp cận công nghệ ngay trong lớp học. Tuy vậy, ông cho rằng rào cản lớn nhất không nằm ở công cụ, mà ở năng lực tự học của sinh viên khi phải xử lý lượng thông tin khổng lồ mà AI tạo ra. TS. Trịnh Tuấn Phong nhấn mạnh rằng giá trị của người học nằm ở khả năng lý giải, đặt câu hỏi và duy trì tư duy phản biện trước mọi kết quả mà công cụ đưa ra. Đây là kỹ năng mà AI không thể thay thế.
Từ góc nhìn truyền thông, bà Nguyễn Thúy Duyên, Phó Giám đốc Truyền thông Viện ABAII nhận định AI đang làm thay đổi toàn bộ quá trình sáng tạo nội dung của giới trẻ. Việc tạo hình ảnh, viết đoạn văn hay dựng video trở nên dễ dàng hơn nhiều, nhưng cũng kéo theo nguy cơ tin giả, hình ảnh giả và sự nhầm lẫn giữa thông tin thật - giả. Bà cho rằng thách thức lớn nhất không phải là việc AI tạo ra nội dung nhanh, mà là việc người trẻ có đủ bản lĩnh để kiểm chứng hay không. Theo bà, năng lực phản biện, hiểu bối cảnh và giữ vững giá trị nhân văn là điều phải được ưu tiên trong môi trường truyền thông số.
Ở phía doanh nghiệp công nghệ, bà Nguyễn Thị Hằng Nga, Labs Manager, SCI Labs, cho biết AI đã ứng dụng sâu vào quy trình vận hành của nhiều công ty, từ phân tích dữ liệu, kiểm thử sản phẩm cho đến thiết kế trải nghiệm người dùng. Điều này tạo ra hàng loạt vị trí mới, trải rộng từ kỹ thuật đến sáng tạo. Theo bà Nga, sự dịch chuyển này đòi hỏi sinh viên không chỉ hiểu AI ở mức sử dụng, mà cần làm quen với tư duy hệ thống, khả năng học nhanh và đánh giá rủi ro trước khi ứng dụng công cụ vào thực tế. Doanh nghiệp ngày nay ưu tiên những ứng viên có tư duy linh hoạt, hiểu cách AI vận hành và biết cách đặt giới hạn an toàn khi sử dụng.
Ông Nguyễn Thế Bảo, Chuyên gia Quản lý Sản phẩm, Công ty 1Matrix tiếp tục đào sâu vào câu chuyện nghề nghiệp khi chia sẻ về vai trò của AI trong phát triển sản phẩm. Theo ông, nhiều bạn trẻ hiện nay quá phụ thuộc vào công cụ, khiến quá trình phân tích nhu cầu người dùng trở nên thiếu chiều sâu. Trong lĩnh vực sản phẩm, AI chỉ là trợ lý, không phải người ra quyết định. Người làm sản phẩm phải có khả năng quan sát, kiểm chứng và mở rộng góc nhìn. Ông Bảo nhấn mạnh rằng những bạn trẻ biết dùng AI để thử nghiệm ý tưởng, kiểm tra lại giả thuyết và rút ngắn thời gian nghiên cứu sẽ là những người thích ứng nhanh nhất trong môi trường doanh nghiệp.
Khép lại phiên thảo luận, các diễn giả thống nhất rằng AI không phải là rào cản đối với sinh viên, mà là cơ hội để mở rộng năng lực nếu được sử dụng đúng cách. Thách thức lớn nhất không nằm ở công nghệ, mà ở khả năng thích ứng của người trẻ. Sinh viên hiểu AI, biết sử dụng có trách nhiệm và giữ được tư duy phản biện sẽ trở thành lực lượng nòng cốt của kinh tế số trong thập kỷ tới.