Hoa điên điển hay còn gọi là bông điên điển từ lâu đã trở thành một hình ảnh rất riêng của miền Tây Nam Bộ mỗi khi mùa nước nổi về. Không rực rỡ như sen, không thơm nồng như bông bưởi, điên điển mang vẻ đẹp mộc mạc, vàng tươi ven bờ ruộng, bờ sông, gắn liền với nhịp sống sông nước và bữa cơm dân dã của người miền Tây.
Điên điển là loài cây mọc hoang, thân gỗ nhỏ, cao từ 2-5m, chịu nước tốt, thường sinh trưởng mạnh vào mùa mưa lũ. Hoa có màu vàng tươi, cánh nhỏ, mọc thành chùm, khi nở rộ phủ kín cả tán cây. Mùa hoa điên điển thường kéo dài từ khoảng tháng 7 đến tháng 10 âm lịch, trùng với thời điểm nước nổi. Chính tính mùa vụ ngắn ngủi này khiến bông điên điển trở thành thứ "lộc trời" được mong đợi mỗi năm.
Về hương vị, hoa điên điển không đậm đà ngay từ miếng đầu tiên mà thiên về cảm giác thanh mát, hơi bùi, hơi ngọt, ăn càng nhai càng dịu. Hoa non có độ giòn nhẹ, không xơ, khi nấu chín vẫn giữ được kết cấu mềm mà không nát. Đây là điểm khiến điên điển rất dễ kết hợp với nhiều nguyên liệu khác, từ cá, tôm cho đến mắm, thịt.
Không chỉ ngon, hoa điên điển còn được dân gian đánh giá cao về mặt dinh dưỡng. Theo kinh nghiệm dân gian, bông điên điển có tính mát, giúp giải nhiệt, hỗ trợ tiêu hóa, đặc biệt phù hợp với khí hậu nóng ẩm và chế độ ăn nhiều đạm của miền sông nước. Hoa chứa chất xơ, vitamin và một số khoáng chất tự nhiên, thường được dùng trong các món canh chua để cân bằng vị béo, mặn của cá và mắm. Tuy không phải dược liệu, nhưng trong bữa ăn hằng ngày, điên điển được xem là loại rau "ăn lành", ít gây ngán.
Trước đây, hoa điên điển mọc đầy ven ruộng, ven sông, người dân chỉ cần chèo xuồng hái về ăn, gần như không có giá trị mua bán. Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, khi diện tích tự nhiên thu hẹp và nhu cầu ẩm thực vùng miền tăng lên, bông điên điển đã trở thành đặc sản theo mùa. Vào chính vụ, giá hoa điên điển tươi dao động khoảng 150.000-250.000 VNĐ/kg, có thời điểm khan hiếm giá còn cao hơn. Dù vậy, hoa điên điển vẫn được nhiều người săn tìm bởi tính độc đáo và hương vị khó thay thế.
Nhắc đến hoa điên điển là nhắc đến những món ăn đậm chất miền Tây. Phổ biến nhất có thể kể đến canh chua cá linh bông điên điển - món ăn được xem là "linh hồn" của mùa nước nổi. Vị chua nhẹ của me hoặc trái giác, vị béo ngọt của cá linh non hòa cùng bông điên điển thanh mát tạo nên hương vị rất khó quên. Ngoài ra, bông điên điển xào tép, xào trứng, nấu lẩu mắm hay làm gỏi trộn tôm thịt đều là những món quen thuộc, đơn giản nhưng đậm đà.
Một điểm thú vị là hoa điên điển không cần chế biến cầu kỳ. Chỉ cần rửa sạch, nhặt bỏ phần già, cho vào món ăn ở công đoạn cuối để giữ màu vàng tươi và độ giòn. Nếu nấu quá lâu, hoa sẽ mềm và mất đi hương vị đặc trưng. Người miền Tây thường nói, ăn bông điên điển là ăn cái "hơi thở" của mùa lũ, nên nấu càng đơn giản càng ngon.
Ngày nay, hoa điên điển không chỉ xuất hiện trong bữa cơm quê mà còn được đưa vào thực đơn của nhiều nhà hàng đặc sản miền Tây tại thành phố. Dù ở đâu, điên điển vẫn giữ nguyên bản chất mộc mạc, không phô trương, nhưng đủ để gợi nhớ một miền sông nước hiền hòa. Có lẽ vì thế, nhiều người gọi hoa điên điển là "tinh hoa dân dã" của ẩm thực miền Tây - không cao sang, nhưng không thể thiếu mỗi độ nước về.
Tổng hợp