Nhìn lại một năm vươn xa của nông sản Việt

Năm 2025 khép lại với một dấu mốc đặc biệt của ngành nông nghiệp Việt Nam, khi nông sản vừa "mở cửa lớn" bằng hàng loạt nghị định thư xuất khẩu chính ngạch, không chỉ mở rộng cánh cửa thị trường, mà còn buộc nông sản Việt Nam bước vào cuộc chơi tiêu chuẩn cao, minh bạch và bền vững hơn.

Từ chanh leo, sầu riêng, chuối, khoai lang đến tổ yến, dừa, thanh long…, bức tranh xuất khẩu nông sản năm 2025 cho thấy một điểm chung rõ nét. Đó là ngày càng nhiều sản phẩm nông sản của Việt Nam được thừa nhận và bảo hộ bằng các khung pháp lý chính thức.

Xuất khẩu rau quả đạt kỷ lục xuất khẩu

Theo ước tính của Hiệp hội Rau quả Việt Nam (Vinafruit), kim ngạch xuất khẩu rau quả trong tháng 12/2025 đạt khoảng 795 triệu USD, qua đó đưa tổng giá trị xuất khẩu của toàn ngành trong cả năm 2025 vượt mốc 8,5 tỷ USD, tăng gần 20% so với năm trước và xác lập mức cao nhất từ trước đến nay.

Trong bức tranh chung đó, Trung Quốc tiếp tục là thị trường giàu tiềm năng nhờ lợi thế về vị trí địa lý cùng hệ thống logistics thuận tiện, kết nối trực tiếp với Việt Nam bằng cả đường bộ, đường sắt và đường biển. Trong trường hợp tận dụng hiệu quả các cơ hội mở cửa thị trường và kiểm soát tốt chất lượng sản phẩm, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang Trung Quốc hoàn toàn có thể hướng tới ngưỡng 8-10 tỷ USD trong những năm tới.

Không chỉ riêng thị trường Trung Quốc, xuất khẩu rau quả sang Mỹ cũng ghi nhận mức tăng trưởng đáng chú ý. Bất chấp những tác động từ các chính sách thuế quan, kim ngạch xuất khẩu rau quả sang thị trường này trong 11 tháng năm 2025 vẫn đạt khoảng 500 triệu USD, tăng tới 56% so với cùng kỳ năm trước.

Từ những con số tăng trưởng ấn tượng, cùng việc ký kết hàng loạt nghị định thư, nông sản Việt không chỉ có nhiều cơ hội, mà còn buộc phải chuyển mình để đứng vững trên thị trường quốc tế.

Cùng với đó, EU đang nổi lên là một trong những thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất của ngành rau quả Việt Nam, qua đó góp phần giảm dần sự phụ thuộc vào một số thị trường truyền thống. Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ sự chuyển dịch rõ nét trong cơ cấu sản phẩm xuất khẩu, khi nhóm hàng chế biến và các loại trái cây nhiệt đới ngày càng chiếm tỷ trọng lớn.

Ngoài các thị trường chủ lực, nhiều thị trường khác như Hàn Quốc, Nhật Bản, Hà Lan… vẫn duy trì kim ngạch trên 100 triệu USD, phản ánh sự mở rộng đáng kể về thị trường tiêu thụ và xu hướng giảm phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ.

Trao đổi với Người Đưa Tin, ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam cho biết: "Ngành rau quả đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và đang bước vào một chu kỳ tăng trưởng mới, khi cả các thị trường truyền thống lẫn những thị trường có yêu cầu cao đều mở rộng".

Tuy nhiên, theo Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, tăng trưởng của ngành chỉ có thể duy trì bền vững khi tiếp tục đẩy mạnh chuẩn hóa vùng trồng, kiểm soát chặt chất lượng sản phẩm và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường tỷ dân

Một trong những dấu ấn nổi bật trong năm qua là việc mở rộng danh mục nông sản xuất khẩu chính ngạch sang thị trường Trung Quốc. Cuối tháng 11/2025, nghị định thư về xuất khẩu mít tươi của Việt Nam sang Trung Quốc đã được ký kết. Đây là nghị định thư xuất khẩu nông sản thứ 5 trong năm 2025 giữa Việt Nam và Trung Quốc, sau các nghị định thư xuất khẩu ớt, chanh leo, cám gạo và tổ yến thô.

Trao đổi với phóng viên, ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ NN&MT) cho biết: "Năm 2025, với sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chuyên ngành hai nước đã thúc đẩy việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kiểm dịch thực vật, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc đối với các mặt hàng nông sản truyền thống của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc".

Ông Huỳnh Tấn Đạt - Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ NN&MT).

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng chủ động đề xuất và áp dụng các giải pháp mới đối với những sản phẩm có tiềm năng xuất khẩu. Thời gian tới sẽ tiếp tục thúc đẩy đàm phán đối với các sản phẩm thuộc nhóm cây có múi.

"Song song với mở cửa thị trường, Việt Nam đã xây dựng các chuỗi liên kết chặt chẽ từ sản xuất, sơ chế, chế biến đến xuất khẩu; chuẩn hóa quy trình sản xuất cho từng ngành hàng, từng loại cây trồng nhằm đảm bảo chất lượng, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc theo yêu cầu ngày càng cao của các thị trường", ông Đạt chia sẻ.

Kết quả, trong 11 tháng năm 2025, xuất khẩu rau quả sang thị trường này đạt gần 5 tỷ USD, tăng khoảng 15% so với cùng kỳ năm trước và đã vượt mức kỷ lục 4,63 tỷ USD của cả năm 2024.

Tuy vậy, bức tranh "vươn xa" của nông sản Việt Nam vẫn tồn tại không ít gam màu trầm. Bởi bên cạnh cơ hội, nông sản Việt phải đáp ứng đầy đủ các yêu cầu về mã số vùng trồng, cơ sở đóng gói, kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm theo chuẩn mực quốc tế.

Thực tế cho thấy, việc Trung Quốc siết chặt kiểm soát dư lượng chất vàng O và Cadimi ngay từ đầu năm 2025 đã trở thành phép thử lớn đối với năng lực tuân thủ tiêu chuẩn của ngành rau quả Việt Nam.

Liên quan đến vấn đề này, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Huỳnh Tấn Đạt nhấn mạnh: "Trọng tâm đầu tiên là nâng cao nhận thức của người nông dân ngay từ khâu sản xuất, đặc biệt trong việc quản lý chặt chẽ đầu vào như phân bón, thuốc bảo vệ thực vật. Đồng thời, đẩy mạnh áp dụng các quy trình thực hành nông nghiệp tốt như VietGAP, GlobalGAP đối với các sản phẩm chủ lực".

Thứ hai là tăng cường hệ thống kiểm tra, giám sát xuyên suốt từ sản xuất, sơ chế, chế biến đến trước khi xuất khẩu. Thứ ba là xây dựng chuỗi liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, chính quyền địa phương và người nông dân, bảo đảm truy xuất nguồn gốc rõ ràng. Qua đó, khi phát sinh rủi ro có thể nhanh chóng xác định nguyên nhân và áp dụng biện pháp xử lý phù hợp, tạo niềm tin cho thị trường nhập khẩu.