Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của internet, mạng xã hội, hình thức bán hàng trực tuyến, các phiên livestream bán hàng đã trở thành thói quen mua sắm của không ít người. Với độ phủ sóng rộng rãi và sự tin tưởng từ người theo dõi, nhiều người nổi tiếng, KOLs, KOCs là kênh tiếp thị hiệu quả cho các nhãn hàng. Chỉ cần vài phút giới thiệu, một sản phẩm có thể nhanh chóng tạo "trend" và được hàng nghìn, thậm chí hàng triệu người quan tâm.
Tuy nhiên, không ít trường hợp những người nổi tiếng đó lại quảng cáo quá đà, thổi phồng công dụng sản phẩm, thậm chí đưa ra những thông tin sai lệch nhằm thu hút người mua.
Từ mỹ phẩm, thực phẩm chức năng cho đến các khóa học làm giàu, không thiếu những nội dung quảng cáo mang tính "thần kỳ" nhưng thực tế lại gây thất vọng cho người tiêu dùng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến lòng tin của khách hàng mà còn đặt ra vấn đề về trách nhiệm của người quảng cáo và doanh nghiệp trong môi trường số.
Từ chuyện kẹo rau củ Kera
Gần đây, cộng đồng mạng xôn xao với câu chuyện xoay quanh kẹo rau củ Kera, sản phẩm được quảng cáo rầm rộ bởi Quang Linh Vlogs, Hằng Du Mục và hoa hậu Nguyễn Thúc Thùy Tiên. Sản phẩm này gây không ít tranh cãi khi được giới thiệu là “mỗi viên kẹo tương đương một đĩa rau".
Sau khi có sự vào cuộc của cơ quan chức năng, ngày 20/3/2025, Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành 02 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với Hằng Du Mục và Quang Linh Vlogs do có sai phạm trong hoạt động quảng cáo.
Gần đây, cộng đồng mạng xôn xao với câu chuyện xoay quanh kẹo rau củ Kera.
Số tiền xử phạt áp dụng cho hành vi nói trên là 70 triệu đồng đối với mỗi cá nhân, đồng thời Quang Linh, Hằng Du Mục phải thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả là buộc cải chính thông tin đối với hành vi vi phạm.
Ngày 24/3, Sở An toàn thực phẩm Tp.HCM đã xử phạt hành chính 125 triệu đồng đối với Công ty CP Tập đoàn Chị Em Rọt (Công ty Chị Em Rọt) do vi phạm quy định về nhãn hàng hóa và thông tin công bố sản phẩm kẹo Kera. Đồng thời phải thu hồi hàng hóa, nộp lại tiền đã thu từ bán sản phẩm vi phạm và phải ghi nhãn đúng quy định trước khi tiếp tục lưu thông.
Đáng nói, đây cũng không phải trường hợp đầu tiên những người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, nói quá về công dụng của sản phẩm khiến người tiêu dùng thất vọng. Trước đó, vào tháng 9/2023, MC Cát Tường từng thừa nhận đã quảng cáo sai sự thật khi thổi phồng công dụng của một sản phẩm sữa. Trong quảng cáo, cô khẳng định sản phẩm có thể điều trị dứt điểm bệnh tiểu đường, khiến nhiều khán giả hiểu lầm rằng đây là giải pháp thay thế thuốc chữa bệnh.
Sự việc gây ra làn sóng tranh cãi gay gắt, buộc nữ MC phải lên tiếng xin lỗi và rút lại nội dung quảng cáo. Tuy nhiên, vụ việc cũng gióng lên “hồi chuông” cảnh báo về trách nhiệm của người nổi tiếng khi tham gia quảng bá sản phẩm, đặc biệt là những sản phẩm liên quan đến sức khỏe.
MC Cát Tường từng thừa nhận đã quảng cáo sai sự thật khi thổi phồng công dụng của một sản phẩm sữa.
Tương tự, MC Quyền Linh từng giới thiệu một loại thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm loét dạ dày nhưng bị khán giả chỉ trích vì quảng cáo quá đà về công dụng sản phẩm. Sau đó, nam diễn viên thừa nhận đã không kiểm soát tốt lời nói khi quảng cáo và bày tỏ sự ân hận về sự việc.
Tháng 6/2021, nghệ sĩ Hồng Vân cũng phải lên tiếng xin lỗi khán giả sau khi quảng bá một loại viên sủi thảo dược với công dụng bị thổi phồng. Cùng thời điểm, Hoa hậu Mai Phương Thúy gặp phản ứng dữ dội vì quảng cáo một sản phẩm giảm cân đã bị thu hồi giấy phép lưu hành.
Không ít nghệ sĩ và KOLs từng phải công khai nhận lỗi khi vướng vào những vụ quảng cáo sai sự thật, khiến công chúng hoang mang vì đặt niềm tin nhầm chỗ. Điều đáng nói là những lời giới thiệu phóng đại từ người nổi tiếng đã tác động lớn đến quyết định mua hàng của người tiêu dùng, nhưng hiệu quả thực tế lại không như kỳ vọng, thậm chí tiềm ẩn rủi ro cho sức khỏe.
Đến lúc cần "cấm sóng"
Chia sẻ với Người Đưa Tin, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SBLAW cho biết theo quy định của pháp luật Việt Nam, hành vi quảng cáo sai sự thật trên không gian mạng bị nghiêm cấm và có thể bị xử lý nghiêm khắc.
Luật Quảng cáo năm 2012 (sửa đổi, bổ sung năm 2018) quy định rõ ràng về các hành vi bị cấm, trong đó có hành vi quảng cáo gây hiểu lầm hoặc không đúng sự thật về khả năng kinh doanh, chất lượng, công dụng, xuất xứ, giá cả của sản phẩm, dịch vụ. Cá nhân, tổ chức vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định số 38/2021, với mức phạt từ 60 triệu đến 80 triệu đồng đối với cá nhân và từ 120 triệu đến 160 triệu đồng đối với tổ chức.
Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SBLAW.
Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị tước quyền sử dụng các giấy phép liên quan, buộc tháo gỡ quảng cáo sai phạm và thực hiện cải chính thông tin.
Trong trường hợp hành vi quảng cáo sai sự thật gây thiệt hại, bên vi phạm phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Nếu đã bị xử phạt hành chính nhưng vẫn tái phạm hoặc đã bị kết án mà chưa được xóa án tích, cá nhân thực hiện hành vi vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 197 Bộ luật Hình sự về tội Quảng cáo gian dối.
Đặc biệt, nếu quảng cáo gian dối dẫn đến việc người tiêu dùng giao kết hợp đồng và thu lợi bất chính từ 5 triệu đồng trở lên, người vi phạm có thể bị xử lý hình sự về tội Lừa dối khách hàng theo Điều 198 Bộ luật Hình sự, với mức phạt cao nhất lên đến 5 năm tù.
“Pháp luật Việt Nam có những quy định chặt chẽ nhằm kiểm soát hành vi quảng cáo sai sự thật, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và đảm bảo môi trường kinh doanh lành mạnh”, ông Nguyễn Thanh Hà nhận định.
Đặc biệt, khi một KOL, KOC hay Influencer quảng cáo sản phẩm với thông tin không đúng sự thật, họ đã vi phạm các quy định của pháp luật về quảng cáo và bảo vệ người tiêu dùng.
Trong trường hợp này, nếu cơ quan chức năng xác định hành vi vi phạm, họ sẽ áp dụng hình phạt hành chính theo quy định của Điều 34 Nghị định số 38/2021: Đối với cá nhân, mức xử phạt từ 30 - 40 triệu đồng. Nếu hành vi sai sự thật gây ra hậu quả nghiêm trọng, các cá nhân này còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 197 Bộ luật Hình sự 2015.
Nói về biện pháp có thể áp dụng để kiểm soát chặt chẽ hơn vấn đề quảng cáo sai sự thật trên các nền tảng mạng xã hội, Chủ tịch SBLAW cũng đề xuất cần nâng cao chế tài xử phạt, điều này là cần thiết để tăng tính răn đe.
“Việc đảm bảo mức phạt đủ lớn để gây áp lực tài chính lên các tổ chức, cá nhân vi phạm thì việc nâng cao mức phạt tiền được xem là điều cần thiết”, Luật sư Hà nói. Bên cạnh đó, những hành vi quảng cáo sai sự thật, gây nguy hiểm cho xã hội thì sẽ bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình sự.
“Những hình phạt bổ sung cũng cần được xem xét, cân nhắc áp dụng như cá nhân thực hiện hành vi quảng cáo sai sự thật có thể bị cấm tham gia hoạt động quảng cáo hoặc phát sóng trên các nền tảng mạng xã hội trong một thời gian nhất định”, ông Nguyễn Thanh Hà đề xuất.
Nói về mức phạt theo Luật hiện hành, ông Nguyễn Trường Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam cho biết hiện tại mức xử phạt hành chính cao nhất chỉ 60-80 triệu đồng với cá nhân.
"Số tiền này quá thấp so với lợi nhuận từ các hợp đồng quảng cáo sai sự thật. Trong khi đó, các doanh nghiệp thường chi 25%-60% doanh thu cho hoạt động quảng cáo, khiến nhiều KOL, KOC sẵn sàng bất chấp sai phạm để kiếm lợi nhuận", ông Sơn giải thích.
Ông Nguyễn Trường Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam.
Theo đó, để ngăn chặn tình trạng người nổi tiếng quảng cáo sai sự thật, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa truyền thông, cơ quan quản lý, người tiêu dùng và chính những người làm nghề.
Đặc biệt, việc siết chặt quy tắc ứng xử trong giới nghệ sĩ và KOL là điều cần thiết để nâng cao đạo đức nghề nghiệp. Những người có tầm ảnh hưởng cần ý thức được hậu quả của việc tiếp tay cho quảng cáo sai sự thật, tránh gây tác động tiêu cực đến niềm tin của công chúng.
Ngoài các giải pháp từ cộng đồng và cá nhân, Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo cũng đề cập đến việc cần tăng cường chế tài xử phạt. Theo ông Sơn, luật pháp có thể đưa ra các chế tài nhưng biện pháp mạnh mẽ nhất vẫn là tẩy chay từ chính người tiêu dùng. Khi mất đi sự tin tưởng của công chúng, những người nổi tiếng sẽ không còn cơ hội hợp tác với nhãn hàng.
"Tẩy chay chính là hình phạt cao nhất, khiến họ mất đi 'cần câu cơm', từ đó buộc phải có trách nhiệm hơn với những gì mình quảng cáo", ông Nguyễn Trường Sơn nhấn mạnh.
