Tại triển lãm công nghệ hàng đầu thế giới CES 2025 ở Las Vegas, CEO Nvidia Jensen Huang đã đứng trên sân khấu, bên cạnh 14 mẫu robot hình người tiên tiến, và tuyên bố rằng ngành robot đang tiến gần đến một bước ngoặt lịch sử. Trong số những robot xuất hiện tại sự kiện, có đến 6 công ty đến từ Trung Quốc và 4 công ty của Mỹ, cho thấy hai cường quốc này đang so kè quyết liệt trong cuộc đua robot humanoid.
Chỉ vài tuần sau đó, Trung Quốc tiếp tục gây ấn tượng với màn trình diễn múa dân gian đồng bộ của robot Unitree H1 tại Gala Tết Nguyên Đán. Được hỗ trợ bởi hệ thống điện toán đám mây và AI điều khiển chuyển động, những cỗ máy này đã thực hiện bài múa một cách chính xác, khiến hàng tỷ khán giả kinh ngạc.
Hai sự kiện này không chỉ phô diễn sức mạnh công nghệ mà còn báo hiệu một cuộc cạnh tranh khốc liệt trong năm 2025, khi các công ty robot trên toàn cầu đẩy mạnh sản xuất hàng loạt để thương mại hóa sản phẩm.
Một mẫu robot hình người của Trung Quốc
Mỹ hay Trung Quốc đang dẫn đầu?
Không có quốc gia nào hoàn toàn chiếm ưu thế tuyệt đối trong cuộc đua này, nhưng Mỹ và Trung Quốc chắc chắn là hai đối thủ hàng đầu. Theo các chuyên gia, Trung Quốc tận dụng lợi thế chuỗi cung ứng và quy mô sản xuất, trong khi Mỹ lại có thế mạnh về đột phá công nghệ và khả năng tạo ra những gã khổng lồ như Tesla hay OpenAI.
Giáo sư Xu Xuecheng từ Trung tâm Đổi mới Robot Humanoid tại Chiết Giang nhận định rằng các công ty Trung Quốc chủ yếu tập trung vào việc tích hợp công nghệ để ứng dụng vào thực tế, trong khi Mỹ lại hướng đến phát triển trí tuệ nhân tạo tổng quát (AGI) với khả năng linh hoạt hơn. Tuy nhiên, quan điểm này có thể phải thay đổi sau sự kiện startup AI DeepSeek của Trung Quốc ra mắt mô hình ngôn ngữ lớn R1, một đối thủ xứng tầm của OpenAI với chi phí thấp hơn rất nhiều.
Cựu CEO Google Eric Schmidt thừa nhận rằng thành tựu của DeepSeek là lời nhắc nhở rằng Mỹ không thể chủ quan và cần phải làm cho AI hiệu quả hơn nữa nếu muốn giữ vững vị thế dẫn đầu.
Các công ty Mỹ có lợi thế về các đột phá nghiên cứu và công nghệ AI, đặc biệt trong lĩnh vực robotics mềm, cảm biến môi trường và mô phỏng hành vi con người. Tại CES 2025, Nvidia giới thiệu Cosmos, một mô hình AI thế hệ mới dành riêng cho robot humanoid, được kỳ vọng sẽ tạo nên bước nhảy vọt về nhận thức và khả năng tương tác.
Trong khi đó, Trung Quốc lại nắm trong tay dây chuyền sản xuất và chuỗi cung ứng hoàn thiện. Theo Liên đoàn Robot Quốc tế, hơn 50% số lượng robot trên toàn cầu được lắp đặt tại Trung Quốc trong năm 2023, giúp các công ty nước này có lợi thế lớn về kiểm soát chi phí và mở rộng thị trường.
Giá cả là một trong những yếu tố quyết định đến tốc độ phổ cập của robot humanoid. Unitree, một công ty robot hàng đầu của Trung Quốc, đã công bố mẫu G1 với giá chỉ 99.000 nhân dân tệ (khoảng 13.800 USD) – thấp hơn nhiều so với 500.000 nhân dân tệ mà các đối thủ khác đang đưa ra. Người sáng lập Unitree, Wang Xingxing, khẳng định rằng giá sẽ còn giảm mạnh hơn nữa khi sản xuất được mở rộng, với mục tiêu hàng trăm nghìn robot humanoid được xuất xưởng mỗi năm.
Robot hình người của Tesla
Tesla và các đối thủ Mỹ không đứng yên
Elon Musk đã tuyên bố rằng Tesla Optimus, mẫu robot hình người của hãng, sẽ bắt đầu sản xuất hàng loạt từ năm 2025, với tham vọng đạt sản lượng hơn 1 triệu đơn vị mỗi năm. Trong báo cáo tài chính mới nhất, Musk ước tính giá bán của Optimus sẽ dưới 20.000 USD, dù con số chính xác vẫn phụ thuộc vào nhu cầu thị trường.
Tại Mỹ, Agility Robotics, công ty chuyên về robot công nghiệp, đã nhận được 150 triệu USD đầu tư từ Amazon và đã khánh thành nhà máy sản xuất hàng loạt tại bang Oregon với công suất tens of thousands units per year.
Những công ty Mỹ có thể sản xuất với số lượng lớn hơn một chút so với các đối thủ Trung Quốc. Nhưng nếu xét trên tổng sản lượng toàn ngành, Trung Quốc có thể vượt xa Mỹ nhờ vào số lượng công ty khổng lồ trong chuỗi cung ứng.
Theo giáo sư He Liang từ Đại học Bách khoa Tây Bắc, vấn đề quan trọng nhất không còn là giải quyết từng thách thức kỹ thuật nhỏ lẻ, mà là ai xây dựng được một hệ sinh thái hoàn chỉnh trước. Nếu một công ty chậm hơn đối thủ trong 30 lĩnh vực kỹ thuật nhưng lại dẫn đầu trong 70 lĩnh vực còn lại, họ vẫn có thể chiếm thế thượng phong.
Một yếu tố khác quyết định thành bại là tốc độ triển khai thực tế. Càng bán được nhiều robot, càng thu thập được nhiều dữ liệu thực tế, càng cải thiện sản phẩm nhanh hơn. Trong khi Tesla có một hệ sinh thái mạnh mẽ nhờ nền tảng AI tiên tiến, thì Trung Quốc có lợi thế về số lượng công ty cùng tham gia sản xuất, giúp tổng sản lượng của ngành có thể cạnh tranh ngang ngửa với Mỹ.
Không phải ai cũng chọn cách chạy theo Tesla. Chủ tịch Wang Lei của Shanghai Qingbao Engine Robot cho rằng Trung Quốc cần tìm hướng đi riêng thay vì cạnh tranh trực tiếp với Musk. Ông ví von rằng nếu Tesla đang "cưỡi tên lửa", thì việc cố gắng chạy theo chỉ khiến các công ty Trung Quốc mãi bị bỏ xa. Thay vào đó, họ nên tập trung khai thác những thị trường mà Tesla chưa chạm tới.
