Mới đây, Bộ Thương mại Trung Quốc thông báo sẽ áp dụng mức thuế chống bán phá giá tạm thời ở ngưỡng cao nhất lên đến 62,4%. Các doanh nghiệp xuất khẩu thịt lợn EU sẽ phải nộp khoản ký quỹ lớn, song hiện chưa rõ có được hoàn trả hay không.
Mức thuế hiện được áp dụng dưới hình thức ký quỹ, các công ty hợp tác với điều tra phải chịu thuế từ 15,6% đến 32,7%, trong khi những doanh nghiệp khác chịu mức cao nhất 62,4%. Cuộc điều tra dự kiến kết thúc vào tháng 12 năm nay.
Động thái này diễn ra dựa trên kết quả điều tra sơ bộ của Trung Quốc cho rằng thịt lợn và sản phẩm từ lợn của EU đang được bán dưới giá thành sản xuất hoặc thấp hơn giá thị trường nội địa, gây thiệt hại cho ngành chăn nuôi trong nước; nhằm trực diện vào ngành xuất khẩu trị giá hàng tỷ USD của EU.
Trung Quốc vốn chiếm tới 25% tổng lượng thịt lợn xuất khẩu của EU, với kim ngạch từng đạt kỷ lục trên 8 tỷ USD năm 2020.
Sau nhiều năm sụt giảm, xuất khẩu thịt lợn sang Trung Quốc mới chỉ kịp phục hồi 4% trong nửa đầu năm nay, hiện đứng trước nguy cơ chững lại hoàn toàn. Hơn 2 tỷ USD giá trị xuất khẩu mỗi năm đang bị đe dọa. Dù đã sụt giảm nhưng Trung Quốc vẫn là thị trường quan trọng bậc nhất của ngành công nghiệp chăn nuôi EU.
Khi mức thuế được áp dụng, Tây Ban Nha, Hà Lan, Đan Mạch và Pháp là những quốc gia chịu tác động lớn nhất, trong đó Tây Ban Nha chiếm gần một nửa tổng lượng xuất khẩu sang Trung Quốc.
Ngành công nghiệp thịt lợn EU đối mặt với 'cơn ác mộng' khi Trung Quốc áp thuế sốc. Ảnh: Reuters.
Theo Rabobank, hơn một nửa lượng thịt lợn xuất khẩu của EU sang Trung Quốc là sản phẩm nội tạng như tai, mũi, móng giò - những mặt hàng này ít được tiêu thụ ở nơi khác. Điều này khiến các nhà sản xuất gần như không có thị trường thay thế phù hợp.
Ngành chăn nuôi lợn EU vốn mới bắt đầu hồi phục sau thời kỳ chi phí thức ăn và năng lượng tăng cao. Việc Trung Quốc áp thuế nặng khiến quá trình phục hồi bị chệch hướng. Giá thịt lợn tại EU có nguy cơ giảm mạnh do dư cung, khiến nông dân phải gánh lỗ. Nhiều doanh nghiệp chế biến đứng trước sức ép cắt giảm công suất, kéo theo hệ lụy về việc làm.
Trong EU, hiệp hội Interporc của Tây Ban Nha và Hội đồng Nông nghiệp và Thực phẩm Đan Mạch đều cho biết sẽ hợp tác với Trung Quốc trong tiến trình điều tra để tìm cách giảm thiểu tác động.
Tuy nhiên, giới chuyên gia lo ngại kịch bản tương tự như Mỹ từng gặp: khi bị Trung Quốc áp thêm thuế, thị phần có thể sẽ rơi vào tay Brazil - quốc gia có chi phí sản xuất thấp hơn và đang tìm cách mở rộng xuất khẩu nội tạng sang Trung Quốc.
Đây không phải là lần đầu thương mại Trung Quốc - EU căng thẳng. Tháng 7/2024, Bắc Kinh đã áp thuế chống bán phá giá đối với rượu brandy, chủ yếu từ Pháp. Hiện Trung Quốc cũng đang điều tra các sản phẩm sữa nhập khẩu từ châu Âu.
Diễn biến này cho thấy nguy cơ vòng xoáy căng thẳng thương mại giữa hai bên ngày càng mở rộng, ảnh hưởng trực tiếp đến nông sản và thực phẩm - lĩnh vực vốn nhạy cảm với biến động giá cả và thị trường.
Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia dự báo giá thịt lợn tại EU sẽ tiếp tục đi xuống. Một số thị trường thay thế như thức ăn cho thú cưng chỉ mang lại lợi nhuận thấp, trong khi cạnh tranh tại các khu vực khác sẽ gay gắt hơn. Điều này đặt ra bài toán dài hạn cho EU: vừa phải duy trì hiện diện tại Trung Quốc, vừa gấp rút đa dạng hóa thị trường để giảm thiểu rủi ro.
Quyết định của Trung Quốc áp thuế chống bán phá giá thịt lợn EU không chỉ là đòn giáng mạnh vào ngành chăn nuôi châu Âu mà còn là lời cảnh báo rõ ràng về sự mong manh của thương mại nông sản toàn cầu trước những biến động địa chính trị. Với Tây Ban Nha, Hà Lan, Đan Mạch hay Pháp, cú sốc này có thể kéo theo chuỗi tác động dây chuyền từ giá nông sản, việc làm đến ổn định xã hội.
