Ảnh: Bộ KH&CN
Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, việc tiếp cận, kết nối, học tập và làm việc trực tuyến đã trở nên phổ biến, nhất là với sinh viên. Tuy nhiên, bên cạnh sự tiện lợi, không gian mạng cũng chứa đựng các nguy cơ tiềm ẩn, trong đó nổi bật là các chiêu thức lừa đảo phức tạp, có tổ chức và đáng báo động là sinh viên đang trở thành một trong những nạn nhân bị nhắm đến nhiều nhất.
Bẫy cọc trọ
Bước chân vào giảng đường đại học, nhiều sinh viên xa nhà thường có nhu cầu tìm phòng trọ gần trường để thuận tiện cho việc học tập và đi lại. Tuy nhiên, không ít kẻ xấu đã lợi dụng, đăng tin cho thuê nhà giả mạo, yêu cầu sinh viên chuyển tiền đặt cọc trước rồi nhanh chóng biến mất, khiến nhiều sinh viên vừa mất tiền, vừa không có chỗ ở.
Cuối tháng 08/2025, bạn N.N.D.Q (Đại học Duy Tân) có nhu cầu thuê phòng trọ nên đã tìm phòng trên các hội nhóm cho thuê phòng trọ tại Đà Nẵng và đã gặp một tài khoản có tên "Hoàn Nguyễn Văn" đăng tải bài viết cho thuê. Sau khi liên lạc qua Zalo thông qua số điện thoại trên bài viết, đối tượng ban đầu đã yêu cầu N.N.D.Q chuyển khoản tiền cọc là 500.000 đồng mặc dù chưa cho Q xem phòng trực tiếp, chỉ gửi ảnh.
Bài viết do đối tượng đăng tải trên hội nhóm cho thuê phòng trọ. (Ảnh: Bạn N.N.D.Q cung cấp)
Q chia sẻ: "Hôm mình thuê trúng vào dịp đại lễ nên bên đó bảo họ về quê rồi, không cho mình xem phòng được, cả mọi người trong trọ cũng về quê nên mình cũng tin thật. Mình qua thử địa chỉ họ gửi thì đúng là có nhà trọ và không có ai ở đó nên không nghi ngờ. Mình vẫn hơi băn khoăn nhưng rồi cũng cọc vì sợ trễ không có phòng thuê. Đây cũng đang là thời điểm sinh viên vào nhiều, khó tìm trọ".
Đối tượng liên tục thúc giục chuyển tiền cọc mặc dù chưa cho xem phòng (Ảnh: Sinh viên N.N.D.Q cung cấp)
Chuyển cọc xong, đối tượng vẫn tiếp tục nhắn tin. Vài ngày sau đó, đối tượng lại hối chuyển thêm cho đủ tiền đặt cọc phòng. Q đã đến xem trọ trực tiếp và thấy khá giống hình nhưng chỉ xem được bên ngoài, chưa được vào bên trong. Do đó, Q. không đồng ý chuyển thêm tiền khi đối tượng yêu cầu cọc tiếp.
Được biết, địa chỉ trọ do đối tượng cung cấp ở đường Nguyễn Lương Bằng (Đà Nẵng) là nhà trọ của một chủ sở hữu khác. Đối tượng đã lấy danh nghĩa chủ trọ và lợi dụng thời điểm chủ nhà không có mặt để thực hiện hành vi lừa cọc.
Cảnh giác với trung tâm gia sư không minh bạch
Công việc gia sư được nhiều sinh viên lựa chọn vì vừa có thể kiếm thêm thu nhập, vừa rèn luyện kỹ năng. Lợi dụng điều này, một số "trung tâm giới thiệu gia sư" giả mạo đã xuất hiện.
N.T.N (sinh viên Học viện Tòa án) chia sẻ, vì trường nằm gần Khu đô thị Đặng Xá nên khi thấy một trung tâm giới thiệu lớp gia sư tại đó đăng tin tuyển dụng nên N. đã chủ động liên hệ. "Mình cũng sợ bị lừa nên chọn đến ký hợp đồng trực tiếp", N. kể.
Khi đến nơi, người liên hệ dẫn N. lên tầng 7 của tòa nhà. Căn phòng nhỏ, khá cũ kỹ và sơ sài, chỉ có tấm biển tên trung tâm và tờ giấy cấm quay chụp.
Trước đó, một người bạn của N. cũng từng đăng ký lớp qua trung tâm này và được yêu cầu "phải nói là sinh viên sư phạm". Hợp đồng cũng yêu cầu phải làm theo những gì trung tâm đưa ra. Vì thế, N. đã hỏi kỹ xem có bắt buộc phải nói như vậy không thì trung tâm khẳng định là không cần. Dù có chút nghi ngờ nhưng thấy nhiều sinh viên khác ở Đại học Quốc gia Hà Nội, Trường Đại học Thủy lợi… cũng đang ký hợp đồng, N. phần nào yên tâm.
Hợp đồng không chuyên nghiệp, thiếu dấu mộc và chứa nhiều điều khoản mơ hồ. (Ảnh: N.T.N cung cấp)
Tuy nhiên, 2-3 ngày sau khi ký hợp đồng, N. vẫn chưa được xếp lớp. Khi gọi lại hỏi, phía trung tâm bảo chờ thêm khoảng hai tuần. N. thắc mắc vì sao khi ký hợp đồng, trung tâm không thông báo trước. Phía trung tâm trả lời lại là tùy từng trường hợp gia đình.
Đến khi thông báo lớp, N. đăng ký dạy một bé lớp 2 và một bé lớp 4 thì chỉ còn bé lớp 2 vì bé lớp 4 chưa có lịch học nên phụ huynh chưa cần gia sư. Trung tâm đã đổi cho N. một bé lớp 1 ở gần trường.
"Lúc ấy, họ lại bảo mình phải nói là sinh viên sư phạm. Mình mới thắc mắc là lúc ký hợp đồng anh bảo không cần mà thì ông ta chối luôn, nói chưa bao giờ làm việc với mình", N. bức xúc. "Ông ấy còn bảo, nếu mình nói là sinh viên Tòa án mà phụ huynh không nhận thì tự chịu".
N. nhận ra mình đã bị lừa. Khi đến gặp phụ huynh, N. thành thật nói rõ sự việc thì mới biết gia đình cũng không trực tiếp làm việc với trung tâm mà chỉ liên hệ qua người giới thiệu. Gia đình lại khó khăn, chỉ trả 100.000 đồng/buổi, trong khi trung tâm báo giá với N. là 180.000 đồng/buổi.
"Mình thấy không ổn nên không đồng ý dạy, báo lại với trung tâm thì họ trách ngược, nói là trao đổi với phụ huynh là 180.000 đồng mà phụ huynh làm việc với mình kiểu khác" - N. kể.
"Mình cãi lý thì họ lại hứa cho lớp khác nhưng giao lớp vào buổi mình không đăng ký dạy. Khi mình từ chối, họ nói mình tự làm hỏng lớp và chặn liên lạc luôn". Cũng theo điều khoản trong hợp đồng, N. đã mất trắng 1.000.000 đồng tiền cọc nhận lớp cho trung tâm này.
Người hướng dẫn chặn liên lạc thay vì giải quyết. (Ảnh: Bạn N.T.N cung cấp)
Sau đó, N. đăng bài cảnh báo sự việc lên nhóm gia sư trên mạng xã hội nhưng liên tục bị xóa. Chỉ khi chia sẻ lại trên trang cá nhân Instagram, bài viết của N. mới được lan truyền. Nhiều sinh viên khác nhắn tin bộc bạch họ cũng từng là nạn nhân của "trung tâm" đó.
Internet mở ra nhiều cơ hội cho sinh viên học tập, làm việc và giao lưu nhưng đồng thời, nhiều kẻ lừa đảo cũng rình rập, lợi dụng không gian mạng để chiếm đoạt tiền bạc hoặc thông tin cá nhân, khiến các bạn sinh viên phải cẩn trọng hơn bao giờ hết.
Vay tiền online: Thông qua các app, chatbot hoặc website giả mạo, sinh viên có thể bị dụ dỗ cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng hoặc chuyển tiền trước, dẫn đến mất tiền và rủi ro về bảo mật.
Chuyển nhầm tiền: Các đối tượng lừa đảo cố tình "chuyển nhầm" tiền rồi yêu cầu nạn nhân chuyển lại vào một tài khoản khác, hoặc mạo danh ngân hàng, công ty tài chính để lấy thông tin, mã OTP, hoặc yêu cầu trả nợ giả mạo với lãi suất cao. Một số còn đe dọa, gây hoảng sợ để buộc nạn nhân thực hiện theo.
Lời mời bình chọn trên Facebook: Các đối tượng lợi dụng các cuộc thi hoặc nhu cầu nhận "tick xanh" trên Facebook để gửi link giả mạo, xâm nhập tài khoản cá nhân. Sau khi chiếm quyền, chúng dùng tài khoản này nhắn tin mượn tiền hoặc yêu cầu chuyển tiền, đồng thời chiếm đoạt thông tin cá nhân, Fanpage và tài khoản ngân hàng của nạn nhân.
Lừa đảo học phí: Đối tượng giả danh nhân viên trường đại học, thông báo nợ học phí hoặc khuyến mãi giảm học phí để yêu cầu sinh viên chuyển tiền vào tài khoản giả mạo.
Giả danh cơ quan chức năng: Kẻ lừa đảo mạo danh công an, cảnh sát, viện kiểm sát hoặc cơ quan tài chính, gọi điện hoặc nhắn tin thông báo nạn nhân liên quan vụ án, vi phạm pháp luật hay bị điều tra tài chính, yêu cầu chuyển tiền phạt, nộp phí điều tra hoặc cung cấp thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng.
Ngoài ra, lừa đảo mua bán online, nhiệm vụ/hẹn hò ảo, học bổng giả hoặc yêu cầu chuyển tiền hộ cũng là những chiêu lừa phổ biến.
Trước những diễn biến khôn lường của tình trạng lừa đảo qua mạng, sinh viên cần nâng cao cảnh giác, kiểm tra thật kỹ tính xác thực của thông tin trước khi nộp tiền hoặc cung cấp dữ liệu cá nhân, chủ động tìm hiểu và cập nhật các chiêu thức lừa đảo mới và luôn trao đổi trực tiếp với người thân, nhà trường để tránh vướng bẫy của các đối tượng lừa đảo.
