Các vụ lừa đảo việc làm trên LinkedIn đang trở thành vấn nạn xuyên biên giới, với mức độ thiệt hại có thể từ vài trăm đô la đến 25.000 đô la (hơn 650 triệu đồng)
Nền tảng kết nối chuyên nghiệp thuộc sở hữu của Microsoft kết nối hàng triệu người dùng với các cơ hội việc làm, song lại là sân chơi lý tưởng cho những kẻ lừa đảo. Từ Nairobi và Lagos đến Mumbai và Mexico City, điều tra cho thấy những kẻ lừa đảo đang khéo léo điều chỉnh chiến thuật cho phù hợp với các kỳ vọng văn hóa cụ thể, xu hướng ngành và áp lực kinh tế.
Trong giai đoạn từ tháng 7 đến tháng 12 năm 2024, LinkedIn đã phát hiện và xóa bỏ 80,6 triệu tài khoản giả mạo tại thời điểm đăng ký. Tại Ấn Độ, các công việc trong lĩnh vực công nghệ thường được sử dụng làm mồi nhử vì ngành này sử dụng hàng triệu nhân sự và cung cấp các vị trí có mức lương cao. Tại Kenya, Mexico, kẻ xấu lợi dụng tính chất không chính thức của nền kinh tế việc làm bằng cách quảng cáo các vị trí giả mạo kèm theo lời hứa về sự ổn định. Tại Nigeria, người dùng LinkedIn bị dụ chia sẻ thông tin đăng nhập trong bối cảnh khủng hoảng thất nghiệp đặc biệt nghiêm trọng.
“Mặc dù gian lận trực tuyến ngày càng tinh vi, hơn 99% tài khoản giả mạo mà chúng tôi xóa bỏ đều được phát hiện chủ động trước khi bất kỳ ai báo cáo,” một phát ngôn viên của LinkedIn nói với Rest of World . “Chúng tôi liên tục đầu tư vào công nghệ mới và chuyên môn của con người để tăng cường khả năng phát hiện và ngăn chặn hành vi gây hại”.
Người phát ngôn của LinkedIn cho biết, LinkedIn đã xây dựng các tính năng giúp các thành viên xác định các cơ hội đáng tin cậy. “Chúng tôi cung cấp các bộ lọc cho công việc được xác minh và cả các công cụ an toàn tuỳ chọn, bao gồm cảnh báo tin nhắn và phát hiện lừa đảo”.
Các chuyên gia nhân sự tin rằng xu hướng người dân mắc bẫy các vụ lừa đảo như vậy có khả năng sẽ gia tăng, do sự tuyệt vọng của người lao động trong bối cảnh tình trạng thất nghiệp tràn lan trên toàn cầu.
Ấn Độ đã trở thành điểm nóng về các vụ lừa đảo việc làm trong lĩnh vực công nghệ, do áp lực tài chính và văn hóa khiến sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT đặc biệt dễ bị mắc bẫy bởi những cơ hội có vẻ hấp dẫn, Gayatri Sapru, một nhà nhân chủng học kỹ thuật số ở Mumbai, nói với Rest of World.
“Kỳ vọng văn hóa là nếu bạn học ngành CNTT, bạn sẽ không gặp khó khăn gì trong việc tìm được một công việc tốt. Nhưng thực tế thường không phải vậy, vì thế áp lực xã hội rất lớn”, Sapru nói. “Lịch sử các chuyên gia CNTT người Ấn Độ tìm được những công việc nước ngoài béo bở khiến nhiều người coi đây là một lời đề nghị hợp lý và logic”.
Đầu năm nay, trang tin livemint của Ấn Độ đã đưa tin về một chiêu trò lừa đảo nhiều giai đoạn phổ biến, trong đó những kẻ lừa đảo giả danh người hướng dẫn trên LinkedIn, hứa hẹn giúp ứng viên tìm được việc làm tại Facebook, Apple, Amazon, Netflix và Google. Chúng giả làm nhân viên của công ty, mặc trang phục quảng cáo hoặc ngồi trong văn phòng, đề nghị xem xét sơ yếu lý lịch và giới thiệu miễn phí. Sau đó, chúng nịnh nọt ứng viên qua điện thoại, yêu cầu những lời nhận xét năm sao để đổi lấy sự giúp đỡ. Khi thu thập đủ các đánh giá tích cực, chúng tính phí hàng trăm hoặc hàng nghìn đô la cho các dịch vụ hướng dẫn hoặc tìm việc làm cao cấp hơn.
Các vụ lừa đảo tuyển dụng trong lĩnh vực công nghệ rất phổ biến ở Ấn Độ đến nỗi các công ty hàng đầu trong ngành thường xuyên cảnh báo người tìm việc về chúng. Hai công ty CNTT hàng đầu của Ấn Độ, Tata Consultancy và Infosys đều có mục “Cảnh báo gian lận tuyển dụng” trên trang web, nêu rõ các mẹo để nhận diện kẻ gian lận.
“Amazon Ấn Độ đã phát hiện một số công ty/cá nhân đang đưa ra các lời mời làm việc nhân danh Amazon”, thông báo trên trang web của công ty cho biết. “Những người tìm việc đã nhận được email đáng ngờ, trong đó đề nghị thư mời làm việc từ Amazon và yêu cầu thanh toán để đổi lấy bảo hiểm y tế, đồng phục, máy tính xách tay, v.v. Tại Amazon, chúng tôi không thu phí ở bất kỳ giai đoạn nào trong quy trình tuyển dụng.”
Năm ngoái, Michael Oruko, một nhà báo và chuyên gia truyền thông, suýt nữa đã trở thành nạn nhân của một vụ lừa đảo việc làm trên LinkedIn, hứa hẹn một vị trí tại New Kenya Cooperative Creameries, một trong những nhà máy chế biến sữa lâu đời và lớn nhất ở Đông và Trung Phi.
Một người tuyển dụng đã liên hệ với sếp cũ của Oruko, xin thư giới thiệu. Biết Oruko đang thất nghiệp vào thời điểm đó, sếp cũ đã khuyến khích anh nộp đơn.
Tin tưởng vào lời giới thiệu, Oruko bắt đầu quá trình phỏng vấn. Người tuyển dụng yêu cầu các giấy tờ theo quy định mà Oruko không có, và đề nghị một người có thể làm nhanh những thủ tục này chỉ với một khoản phí nhỏ. Oruko từ chối, nói rằng anh muốn chờ đợi quy trình chính thức hoàn tất. Người tuyển dụng ngừng liên lạc ngay sau đó.
Khi Oruko đăng tải về trải nghiệm này trên LinkedIn, một người đã liên hệ với anh ấy, nói rằng họ cũng từng bị lừa theo cách tương tự.
Oruko nói với Rest of World: “Tôi đã điều tra lý lịch và nhận ra người này đang sử dụng chức danh giả là giám đốc của tổ chức trên LinkedIn, nhưng trên thực tế, tổ chức đó không có nhân viên nào như vậy. Tôi nhận ra rằng mình đã không thẩm định kỹ lưỡng dù có kiến thức của một nhà báo. Khao khát có được một công việc đã phần nào làm lu mờ lý trí của tôi”.
Tessie Waithara, một nhà nghiên cứu kỹ thuật số và nhà nhân chủng học sống tại Nairobi, nói với Rest of World rằng sự thiếu minh bạch và tham nhũng trong ngành tuyển dụng của Kenya làm mờ ranh giới giữa các cơ hội hợp pháp và giả mạo . Bà cũng cho biết thêm, quy trình tuyển dụng thiếu minh bạch, và ngay cả những nhà tuyển dụng hợp pháp đôi khi cũng yêu cầu "phí môi giới", điều này khiến cho những kẻ lừa đảo có vẻ đáng tin cậy hơn.
“Khi bạn thất nghiệp hàng tháng, thậm chí hàng năm, việc nhấp vào ‘ứng tuyển dễ dàng’ trên LinkedIn chẳng tốn kém gì, và nó giúp duy trì hy vọng rằng có lẽ đây sẽ là cơ hội phù hợp”, Waithara nói. “Vì vậy, ngay cả khi mọi người nghi ngờ có điều gì đó không ổn, họ vẫn dấn thân. Những kẻ lừa đảo biết điều này và thiết kế các chiêu trò sao cho giống với hệ thống mà mọi người ở Kenya đã quen thuộc”.
Theo: Rest of World, Reuters
