“AI không thay thế, mà giúp kiểm toán viên mạnh mẽ, chính xác và sâu sắc hơn”
Được tổ chức bởi Kiểm toán Nhà nước Việt Nam (KTNN) và Hiệp hội Kế toán Công chứng Anh quốc (ACCA), sự kiện quy tụ hơn 100 đại biểu là lãnh đạo cấp cao từ các tổ chức quốc tế, Kiểm toán nhà nước, công ty kiểm toán trong và ngoài nước, các ngân hàng, các Hội, Hiệp hội trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán.
Tại Hội thảo, ông Bùi Quốc Dũng, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, mở đầu với bài phát biểu đầy cảm hứng, trích dẫn nguyên văn nhà vật lý Stephen Hawking: “Trí tuệ nhân tạo có thể là điều tốt nhất, hoặc tệ nhất từng xảy ra với nhân loại – và việc lựa chọn nằm trong tay chúng ta.”
Ông Dũng nhấn mạnh rằng, AI không chỉ là công cụ mà là cơ hội để tái định hình tư duy kiểm toán. Trước khối lượng dữ liệu khổng lồ – như 17 triệu lượt tham gia bảo hiểm xã hội mỗi tháng hay 950.000 doanh nghiệp khai thuế với 16 triệu hồ sơ mỗi năm – phương pháp kiểm toán truyền thống dựa trên lấy mẫu, chỉ kiểm tra 10-20% chi nhánh ngân hàng, đã không còn đủ sức đáp ứng.
KTNN đã lựa chọn con đường chủ động xây nền tảng dữ liệu, kết nối - chia sẻ với các bộ, ngành trọng yếu, chuẩn bị hạ tầng lưu trữ và xử lý đồng thời triển khai những dự án AI trực tiếp giải bài toán nghiệp vụ của kiểm toán công, khởi dựng nền tảng dữ liệu lớn, lựa chọn kiến trúc công nghệ phù hợp và kết nối-chia sẻ với Bộ Tài chính, Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Ngân hàng Nhà nước, tạo lập kho dữ liệu trên 100 triệu bản ghi phục vụ phân tích kiểm toán.
Những công cụ này giúp chuyển từ kiểm toán phản ứng sang dự báo rủi ro, từ lấy mẫu sang phân tích toàn bộ dữ liệu, từ miêu tả quá khứ sang tiên đoán tương lai.
“Những kết quả bước đầu đó khẳng định: AI không thay thế kiểm toán viên, mà làm cho kiểm toán viên trở nên mạnh mẽ hơn, chính xác hơn, và sâu sắc hơn” - Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước đánh giá.
Bà Ayla Majid, Chủ tịch toàn cầu ACCA mang đến góc nhìn toàn cầu về AI: “Không một lĩnh vực nào trong hoạt động thương mại – thậm chí là trong đời sống – có thể đứng ngoài sự ảnh hưởng của công nghệ này”. Đại diện ACCA đánh giá cao KTNN trong việc ứng dụng AI để phát hiện gian lận và quản lý dự án đầu tư.
Nghiên cứu toàn cầu của ACCA, bao gồm chuỗi báo cáo AI Monitor, cho thấy 85% chuyên gia tài chính tin rằng AI sẽ thay đổi vai trò của họ, nhưng chưa đến một phần ba hiện có cơ hội nâng cao kỹ năng một cách bài bản. ACCA cũng nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết về đầu tư vào năng lực con người, đồng thời khẳng định mối quan hệ hợp tác chiến lược giữa ACCA và KTNN sẽ hỗ trợ Việt Nam đạt mục tiêu AI 2030 thông qua đào tạo IFRS, hội thảo chuyên đề và kết nối quốc tế.
Ứng dụng AI hiệu quả và có trách nhiệm trong kiểm toán và quản trị
Tại phiên thảo luận trong khuôn khổ sự kiện, ông Tô Quốc Hưng, Giám đốc Quốc gia ACCA Việt Nam, điều phối, là tâm điểm của hội thảo, với sự tham gia của bà Phan Ngọc Anh, Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ Kiểm toán Deloitte Việt Nam, bà Nguyễn Ngọc Lan Anh, Giám đốc Công nghệ và Nghiệp vụ Standard Chartered Việt Nam, và ông Phạm Huy Thông, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ Thông tin KTNN.
Các chuyên gia đã chia sẻ góc nhìn đa chiều về xu hướng tích hợp AI vào chiến lược kinh doanh và kiểm toán tại Việt Nam, cách thức quản trị AI có trách nhiệm trong lĩnh vực tài chính-ngân hàng, cũng như những thách thức liên quan đến hạ tầng, bảo mật và đạo đức số. Nhiều mô hình triển khai AI thực tế tại các tổ chức kiểm toán lớn cũng được chia sẻ, cho thấy tiềm năng của công nghệ trong việc nâng cao hiệu quả kiểm toán, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định và bảo đảm tính minh bạch trong môi trường hoạt động đa quốc gia.
Phiên thảo luận thứ hai, do ông Đàm Xuân Lâm, Phó Tổng Giám đốc KPMG Việt Nam, điều phối, tập trung vào kiểm toán công trong kỷ nguyên mới. Các diễn giả, gồm bà Ayla Majid, ông Hoàng Văn Lương, Kiểm toán trưởng Kiểm toán nhà nước chuyên ngành và ông Ngô Hoàng Hà, Phó Tổng Giám đốc phụ trách tài chính TCBS, đã thảo luận về ứng dụng AI trong giám sát tài chính công, hợp tác công-tư, đào tạo kiểm toán viên với kỹ năng phân tích dữ liệu, đánh giá thuật toán và tư duy đạo đức số.
Các nội dung được chia sẻ bao gồm chiến lược phát triển nguồn nhân lực kiểm toán viên công trong bối cảnh mới, những người không chỉ cần am hiểu chuyên môn, mà còn phải sở hữu kỹ năng phân tích dữ liệu, đánh giá thuật toán và tư duy đạo đức số.
Hội thảo khép lại với tầm nhìn về tương lai kiểm toán công Việt Nam. Các ví dụ thực tiễn từ các diễn giả đã cho thấy Việt Nam đang hội nhập mạnh mẽ với xu hướng AI toàn cầu, qua đó đặt mục tiêu xây dựng khung chính sách AI trong khu vực công, hướng đến một hệ thống kiểm toán minh bạch, đáng tin cậy và có trách nhiệm, là nền tảng để củng cố niềm tin công chúng và hỗ trợ quá trình chuyển đổi số quốc gia.
