Như Thời báo VTV đã đưa tin, ngày 14/10, Công an TP Hà Nội công bố thông tin chính thức về việc khởi tố ông Nguyễn Hòa Bình cùng các đồng phạm liên quan đến dự án tiền số Antex, mô hình được cho là đã huy động vốn từ hàng nghìn nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Kết quả điều tra ban đầu xác định, nhóm bị can đã có hành vi gian dối, chiếm đoạt tài sản đặc biệt lớn, đồng thời lập Công ty CP Kinh doanh BĐS NextLand, chỉ đạo nhân viên thực hiện hạ giá bán trên hợp đồng để làm giảm lợi nhuận, trốn thuế, gây thất thu lớn cho ngân sách Nhà nước.
Cơ quan điều tra đã niêm phong, kê biên và phong tỏa tài sản có tổng trị giá khoảng 900 tỷ đồng, gồm tiền mặt, vàng, ngoại tệ, bất động sản, xe ô tô và nhiều tài sản giá trị khác. Các bị can cũng đã thừa nhận hành vi vi phạm và cam kết hoàn trả tiền cho các nhà đầu tư.
Có thể đối mặt khung hình phạt lên tới tù chung thân
Trao đổi về vấn đề pháp lý của vụ việc, TS. LS. Đặng Văn Cường, thuộc Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội cho biết, với tội danh lừa đảo chiếm đoạt tài sản được quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự, nếu số tiền chiếm đoạt ở mức “đặc biệt lớn” - hơn 1 trăm tỷ đồng - các bị can có thể bị phạt tù từ 12 đến 20 năm hoặc tù chung thân.
Song song đó, tội vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 221 BLHS) có khung phạt cao nhất từ 10 đến 20 năm tù nếu thiệt hại từ 1 tỷ đồng trở lên.
"Trong trường hợp bị kết tội với nhiều tội danh, tòa án sẽ tổng hợp hình phạt. Nếu tội danh nặng nhất có khung hình phạt tù chung thân thì hình phạt chung cho toàn bộ hành vi vi phạm cũng sẽ là tù chung thân", TS. LS. Đặng Văn Cường nhận định.
Theo ông, vụ án nhiều khả năng sẽ còn được mở rộng điều tra, bởi hành vi của các bị can có thể liên quan đến những tội danh khác như trốn thuế, rửa tiền, tiêu thụ tài sản do phạm tội mà có, tùy kết quả xác minh của cơ quan chức năng trong thời gian tới.
Được biết, vụ việc được cho là khởi phát từ năm 2021, song đến nay mới bị khởi tố. Luật sư Cường nhận định, các đối tượng đã lợi dụng khoảng trống pháp lý trong lĩnh vực tài sản số và tiền ảo, cùng với đặc thù chứng cứ điện tử khó truy vết, để kéo dài hành vi phạm tội.
Điều này cho thấy, các đối tượng không chỉ lợi dụng kẽ hở pháp luật, mà còn lợi dụng sự mơ hồ trong nhận thức của nhà đầu tư, đặc biệt là tâm lý đầu tư theo "sóng" và tin vào danh tiếng người nổi tiếng.
Tuy nhiên, mọi hành vi vi phạm đều để lại dấu vết. Ngay cả trên môi trường điện tử, dữ liệu bị xóa vẫn có thể phục hồi. Cơ quan điều tra có phương tiện kỹ thuật, biện pháp nghiệp vụ đủ mạnh để truy tìm dấu vết tội phạm. Quan điểm cho rằng chiếm đoạt tiền ảo là ‘hợp pháp’ hay không thể xử lý là sai lầm nghiêm trọng.
Cơ quan điều tra hiện đã thu thập được chứng cứ rõ ràng gồm dữ liệu giao dịch, lời khai, tài liệu kế toán và xác nhận của các bị hại – làm căn cứ buộc tội.
Nhà đầu tư có thể lấy lại tiền ra sao?
Một vấn đề khác thu hút sự quan tâm của dư luận, đặc biệt là các nhà đầu tư bị thiệt hại trong dự án tiền số Antex, là khả năng được bồi thường và thu hồi tài sản. Theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự, những tài sản bị phong tỏa, niêm phong trong vụ án được xác định là vật chứng; nếu được chứng minh là tài sản do phạm tội mà có, cơ quan chức năng sẽ tịch thu, sung công hoặc hoàn trả cho các bị hại tùy theo từng trường hợp.
Những tài sản chiếm đoạt của người bị hại sẽ được thu giữ để trả lại. Những tài sản gây thiệt hại cho Nhà nước phải được bồi thường, khắc phục hậu quả. Còn tài sản hợp pháp của bị can chỉ bị xử lý nếu tòa tuyên hình phạt bổ sung như phạt tiền hoặc tịch thu.
Đến nay, các bị can đã tự nguyện bồi thường hơn 3 tỷ đồng, song cơ quan điều tra vẫn đang xác định tổng thiệt hại và kêu gọi các nhà đầu tư cung cấp thông tin, chứng cứ để đảm bảo quyền lợi.
Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp.
Vụ việc liên quan đến Nguyễn Hòa Bình là một trong những án điểm đầu tiên xử lý hành vi lừa đảo qua dự án tiền số quy mô lớn tại Việt Nam, trong bối cảnh Luật Công nghiệp công nghệ số - văn bản pháp lý đầu tiên quy định về tài sản ảo sắp có hiệu lực.
Trong khoảng thời gian đó, khoảng trống pháp lý đã bị lợi dụng, nhưng không đồng nghĩa với việc hành vi chiếm đoạt tiền thật là hợp pháp.
"Dự án tiền số chỉ là công cụ, phương tiện phạm tội. Khi các đối tượng huy động tiền pháp định rồi chiếm đoạt, không triển khai dự án, thì đó là lừa đảo chiếm đoạt tài sản – hoàn toàn có thể xử lý hình sự. Sự nhẹ dạ của nhà đầu tư và sự chủ quan của người nổi tiếng trước đồng tiền là nguyên nhân khiến nhiều vụ án tương tự xảy ra thời gian qua, từ vụ Hoàng Hường, Ngân 98, Hằng Du Mục cho đến Nguyễn Hòa Bình”, ông Cường khẳng định.
Vụ việc cũng là lời cảnh tỉnh cho cả nhà đầu tư lẫn giới kinh doanh công nghệ. Theo đó cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho tài sản số, tiền mã hóa, đồng thời tăng cường quản lý người nổi tiếng trên không gian mạng, tránh để danh tiếng bị lợi dụng vào các hoạt động phi pháp. Từ vụ án Antex, bài học lớn rút ra không chỉ nằm ở sự sụp đổ của một dự án tiền số, mà ở cách xã hội nhìn nhận và ứng xử với sự nổi tiếng, với lòng tin và trách nhiệm pháp lý trong môi trường số.
Công an TP Hà Nội kêu gọi các nhà đầu tư bị hại trong vụ việc liên hệ và trình báo tại Phòng Cảnh sát kinh tế (382 Khâm Thiên, phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Hà Nội), Điều tra viên Bùi Đức Hiếu, số điện thoại 0983.794.570 để được hướng dẫn, hỗ trợ giải quyết theo quy định.
