Thị trường tài sản mã hóa: Lợi thế "người đến sau" và đòn bẩy Token hóa
Thị trường tài sản mã hóa toàn cầu đang định hình lại cách thức huy động vốn, sở hữu tài sản và vận hành giao dịch. Việt Nam, dù từng là một thị trường sôi động nhưng thiếu định danh pháp lý, giờ đây đang có cơ hội tận dụng lợi thế "người đến sau" để xây dựng một nền tảng tài sản mã hóa vững chắc, học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước.
Theo đánh giá của nhiều nhà đầu tư và chuyên gia tài chính, cơ hội lớn nhất nằm ở khả năng Token hóa tài sản (Tokenization). Đây không chỉ là một khái niệm công nghệ, mà là một giải pháp kinh doanh chiến lược, được kỳ vọng giải quyết bài toán lớn về thanh khoản và nguồn vốn cho doanh nghiệp. "Token hóa cho phép các doanh nghiệp Việt Nam, vốn đang nắm giữ khối tài sản vật lý lớn nhưng kém thanh khoản như bất động sản, dự án năng lượng…chia nhỏ giá trị và số hóa chúng. Điều này tạo ra một kênh huy động vốn trực tiếp, hiệu quả hơn, giảm sự phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng hoặc các vòng gọi vốn truyền thống phức tạp", ông Trần Tuấn Minh – Nhà đầu tư có kinh nghiệm hơn 10 năm trong lĩnh vực tài chính số chia sẻ.
Chính phủ xây dựng thí điểm thị trường tài sản mã hóa không chỉ nhằm quản lý rủi ro, mà còn đặt nền móng để Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới của kinh tế số. Đây được xem là chiến lược "mở khóa" tiềm năng, giúp thị trường nội địa hòa nhịp cùng dòng chảy tài chính quốc tế.
Tính thanh khoản tăng lên không chỉ giúp các tài sản "ngủ yên" được kích hoạt mà còn thu hút được các nhà đầu tư cá nhân và tổ chức nước ngoài. Khi giao dịch tài sản mã hóa diễn ra trên nền tảng blockchain, tính minh bạch của giao dịch, khả năng truy xuất nguồn gốc và giám sát được nâng cao, tạo ra một môi trường đầu tư đáng tin cậy hơn, đặc biệt quan trọng để đáp ứng tiêu chuẩn quản trị quốc tế.
Pháp lý mở đường: Niềm tin nhà đầu tư tăng và nâng tầm năng lực quản trị quốc gia
Việc Chính phủ chính thức công bố Nghị quyết 05/2025/NQ-CP về thí điểm thị trường tài sản mã hóa được xem là hành động dứt khoát đưa thị trường Việt Nam từ "vùng xám" sang khu vực có quản lý. Đây là một công cụ chính sách mang tính chiến lược, giúp Việt Nam chính thức hòa nhịp với dòng chảy vốn và công nghệ toàn cầu.
Sự định danh pháp lý này là yếu tố then chốt để các tổ chức tài chính truyền thống có cơ sở tham gia, từ đó chính thức hóa và tăng quy mô thị trường. Việc áp dụng các cơ chế nghiêm ngặt như kiểm soát danh tính (KYC) và chống rửa tiền (AML), vốn là yêu cầu bắt buộc của các tổ chức quốc tế, sẽ xây dựng lớp "áo giáp niềm tin" cho thị trường Việt Nam.
Chia sẻ với phóng viên, chị Nguyễn Hải Yến, một nhà đầu tư cá nhân đã hoạt động lâu năm trong mảng tài sản mã hóa bày tỏ kỳ vọng: "Điều chúng tôi cần nhất không phải là lợi nhuận 'siêu khủng' nữa, mà là sự an toàn và minh bạch. Trước đây, chúng tôi giao dịch trên các sàn quốc tế không có bảo hộ pháp lý. Việc Chính phủ thí điểm và đặt ra mức vốn 10.000 tỷ đồng là một 'lời cam kết' về chất lượng, khiến chúng tôi yên tâm hơn rất nhiều khi chuyển giao dịch về nội địa, đóng thuế đầy đủ và được bảo vệ quyền lợi".
Việc thiết lập và vận hành một thị trường tài sản mã hóa được kiểm soát cũng là cơ hội để Việt Nam nâng cao năng lực quản trị tài chính. Nghị quyết 05 với các điều kiện khắt khe về vốn (tối thiểu 10.000 tỷ đồng) và tiêu chuẩn an ninh mạng cao (cấp độ 4 trở lên) đóng vai trò là "bộ lọc" để đảm bảo chỉ những doanh nghiệp có tiềm lực và trách nhiệm mới được tham gia thí điểm.
Theo định hướng của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, việc cấp phép các tổ chức tham gia thí điểm thị trường tài sản mã hóa sẽ được thực hiện thận trọng, đi kèm cơ chế giám sát chặt chẽ. Cơ quan quản lý cũng đang nghiên cứu ứng dụng các công cụ phân tích dữ liệu chuỗi (on-chain analytics) nhằm nâng cao khả năng theo dõi, phòng ngừa rủi ro tài chính và đảm bảo tính minh bạch của dòng vốn.
Thách thức định danh, quản lý rủi ro và bài toán cân bằng vĩ mô
Mặc dù triển vọng mở rộng thị trường là rõ ràng, thị trường tài sản mã hóa mang trong mình nhiều đặc tính "phi truyền thống" - phi tập trung, biến động cao và giao dịch xuyên biên giới. Điều này tạo ra thách thức lớn trong việc thiết lập một khung pháp lý hài hòa và hiệu quả.
Hơn thế nữa, theo các chuyên gia kinh tế, thách thức pháp lý lớn nhất là việc định danh và phân loại tài sản. Việc áp dụng tạm thời quy định của chứng khoán cho tài sản mã hóa là một giải pháp tình thế. Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cho rằng, bản chất đa dạng của thị trường (ví dụ: NFT, stablecoin, token tiện ích...) đòi hỏi một khung phân loại chuyên biệt.
Về câu chuyện này, TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế - tài chính nêu quan điểm thận trọng, thị trường tài sản mã hóa là một thị trường đầy hấp dẫn, nhưng cũng đầy rủi ro. Chính phủ đã đi một bước đúng đắn là đưa nó vào khuôn khổ thí điểm, nhưng cần đặc biệt lưu ý về quản trị rủi ro hệ thống và giáo dục nhà đầu tư. Quan điểm của tôi là phải cực kỳ cẩn trọng, vì tài sản mã hóa có tính biến động rất cao, và việc nhà đầu tư Việt Nam đã đầu tư một lượng vốn khổng lồ vào thị trường 'tiền ảo' trước đây cho thấy nhu cầu lớn nhưng kiến thức chưa đồng bộ. Đồng thời, ông nhấn mạnh, bài toán thuế là một nút thắt lớn. Không thể đánh thuế cứng nhắc như chứng khoán truyền thống, cần có chính sách linh hoạt để khuyến khích sự minh bạch, tránh đẩy các hoạt động staking, airdrop vào vùng xám vì khó xác định căn cứ tính thuế.
Bên cạnh đó, thị trường tài sản mã hóa có khả năng di chuyển dòng vốn xuyên biên giới gần như tức thời. Điều này tạo ra áp lực lớn lên cơ quan quản lý trong việc kiểm soát dòng vốn ra vào và ngăn chặn nguy cơ rửa tiền xuyên quốc gia, vốn là ưu tiên hàng đầu trong hội nhập tài chính toàn cầu. Theo ông Trần Tuấn Minh, thách thức của doanh nghiệp không chỉ là vốn 10.000 tỷ đồng, mà là đảm bảo an ninh mạng cấp độ 4 liên tục. Các giao dịch trên blockchain là vĩnh viễn, rủi ro hacker là rất cao…
Có thể thấy, con đường 5 năm thí điểm là cơ hội vàng để Việt Nam tìm kiếm sự cân bằng giữa đổi mới và quản trị rủi ro. Sự thành công sẽ phụ thuộc vào khả năng đánh giá giữa kỳ linh hoạt và công khai kết quả. TS. Nguyễn Trí Hiếu cùng các chuyên gia đều đề xuất, sau những năm đầu thí điểm, Việt Nam cần tham khảo các mô hình quốc tế để đưa ra một khung pháp lý chính thức, bao gồm việc phân loại rõ ràng các loại token và thiết lập chính sách thuế cạnh tranh, khuyến khích nắm giữ dài hạn. Điều này sẽ giúp thị trường tăng tính hấp dẫn và giảm thiểu rủi ro pháp lý.
"Việc Chính phủ chủ động "mở khóa" tài sản mã hóa đã chứng tỏ tầm nhìn chiến lược. Nếu quá trình thí điểm thành công, Việt Nam sẽ không chỉ giữ được nguồn vốn trong nước mà còn thu hút được dòng vốn quốc tế, chính thức tham gia vào kỷ nguyên tài chính mới với vị thế cạnh tranh cao trong khu vực. Sự phát triển này đòi hỏi sự đồng bộ giữa ba yếu tố cốt lõi là chính sách linh hoạt, công nghệ bảo mật cao và năng lực quản trị rủi ro chuyên nghiệp", ông Hiếu nhấn mạnh.
